اسماعیل شریف نژاد
تا چشم به هم می‌زنی هر سال در اوج گرما، تب کنکور دوباره داغ می‌شود.
زمان، زمان نتیجه گرفتن بچه‌هایی است که به همراه خانواده‌هایشان یک سال
هول و هراس خواندن و تست زدن داشتند. ولی آیا کنکور این‌قدر که در جامعه ما
مهم جلوه داده شده است. اهمیت دارد و هزینه و درآمد کسب پیاپی 22 سال رتبه
برتر کنکور برای یزد که مسئولان آموزش و پرورش، دانش‌آموزان و خانواده‌های
آنها تا این اندازه برای کنکور ارزش قائلند، چیست؟
این روزها که روزهای واپسین کنکور است تا اعلام نتایج چگونه خواهد گذشت؟
یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و کارشناس پیشگیری سازمان بهزیستی
می‌گوید: راه حلی علمی این است که هر سال از رتبه‌های برتر، مثلا هزار
نفر را بررسی کنیم که آیا در زندگی شخصی هم موفق بوده‌اند یا نه.
«حمیدرضا قامت بلند» در گفت و گو با همشهری می‌افزاید: اگر موفق هستند
تاثیر آموزشی ما خوب بوده و اگرنه به این معناست که برای دانش‌آموزان و
خانواده‌ها یک فشار بیهوده ایجاد کرده‌ایم که هر سال بیشتر هم می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: باید دید چه تعداد از این افراد موفق، در استان باقی
مانده‌اند. یعنی زحمت و هزینه‌ای که برای رتبه‌های برتر صورت گرفته در
نهایت آیا به درد خود ما هم خورده است یا بیشتر دیگران از تلاش ما
بهره‌برداری می‌کنند.
قامت بلند تاکید می‌کند: در همه جای دنیا نخبه‌ها شناسایی می‌شوند. مهندس و
دکتر هم هست و تحصیل هم تا سطوح بالا اتفاق می‌افتد و نیاز به این همه
فشار نیست. به گفته او، در نهایت باید یک پژوهش علمی در این زمینه انجام
شود تا با قطعیت بتوان گفت که آیا روش تحصیل ما خوب است یا نه.
لزوم توجه به دیگر جنبه‌های زندگی کنکوری‌ها
یک دکتر روان‌سنجی در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که آیا تجربه کنکور در
خانواده‌های ایرانی تاثیر مثبت دارد یا نه، می‌گوید: به نظر می‌رسد ما
می‌خواهیم این رتبه‌های برتر حفظ شود و ادامه پیدا کند و از بعد تبلیغی نیز
از آن استفاده شود.
«سمیه کهدویی» می‌افزاید: در بهترین سال‌های زندگی یک فرد، یعنی سال‌های
راهنمایی و دبیرستان فشار زیادی در مدارس به او وارد می‌شود. این مهم است
که مدرک مهندسی از دانشگاه شریف داشته باشیم ولی از آن مهم تر روابط
اجتماعی است. آیا ما به دانش آموز یاد می‌دهیم چطور ارتباط برقرار کند،
ازدواج کند یا حتی شاد زندگی کند؟ ما دغدغه دانش‌آموز را از چگونه زندگی
کردن تبدیل می‌کنیم به این که آیا مدرسه فلان قبول می‌شود یا خیر!
وی می‌افزاید: آموزش از آنجا شروع شد که بزرگسالان متوجه شدند درگیر
روزمرگی هستند و بچه‌ها وقت خالی زیادی دارند که می‌شود آن را با آموزش پر
کنند. به طور منطقی 8 ساعت صرف آموزش می‌شود. چه دلیلی دارد دانش آموز تا
ساعت 10 شب در قرائتخانه مدرسه بماند؟ اگر از بالا به زندگی نگاه کنیم. این
همه درس خواندن کجای زندگی نوجوان و جوان ما قرار می‌گیرد و چه کمکی به
فرد می‌کند؟
برتری یزدی‌ها در کنکور و تاثیر آن در پیشرفت
یک دانشجوی رشته دکتری جامعه شناسی و عضو بنیاد ملی نخبگان در پاسخ به
سوالی مبنی بر این‌که چه ویژگی‌هایی در یزد هست که بیش از 20 سال است رتبه
برتر کشور را در میان استان‌های کشور در حوزه کنکور به‌دست می‌آوریم و آیا
این برتری در پیشرفت جامعه یزد و یزدی‌ها موثر بوده یا خیر، می‌گوید:
البته این مساله نیاز به کار پژوهشی دارد. کسب رتبه برتر در چنین آزمایش
بزرگی به خودی خود برای یزد یک پیروزی است و نباید انکار کرد که زحمات
زیادی در این زمینه کشیده می‌شود و نباید اجر آن ضایع شود.
«سید محسن موسوی» می‌افزاید: باید سعی کنیم این روند هر سال ادامه پیدا
کند. ولی همچنین باید از این موضوع به عنوان فرصتی برای آینده استان هم
استفاده کرد. مسئولان همان‌قدر که به این نتیجه می‌نازند، باید به آینده
این افراد هم توجه داشته باشند که آیا بعدا هم از دانشجوها به عنوان افراد
فرهیخته و نخبه در بدنه دولت و سیستم آموزشی استفاده می‌شود یا خیر.
وی ادامه می‌دهد: خوشحالی از این موضوع تعهد سنگینی هم به همراه دارد که
متاسفانه در این زمینه بسیار کوتاهی می‌شود. هنوز هیچ بانک اطلاعاتی‌ای از
رتبه‌های برترمان نداریم که این افراد کجا هستند، در چه وضعی قرار دارند و
آیا افسرده هستند یا همچنان موفقند.
وی می‌گوید: بسیاری از نخبگان یزدی که مهاجرت کرده‌اند برای تجدید دیدارها
در فرصت‌های فراغت به یزد سر می‌زنند و تمایل زیادی دارند که به زادگاهشان
خدمت کنند ولی افسوس شرایط این کار را مهیا نکرده‌ایم. مگر چه امکانی برای
مشارکت این افراد وجود دارد؟
موسوی تصریح می‌کند: از طرفی نخبگانی که در یزد پرورش پیدا کرده اند از یزد
مهاجرت می‌کنند، در حالی که برای آنها در این استان وقت و هزینه صرف شده
است و از آن طرف مهاجران برای کارگری وارد یزد می‌شوند. در حقیقت می‌توان
گفت که این موضوع، کیفیت نیروی انسانی یزد را پایین می‌آورد.
وی اضافه می‌کند: باید سیستم دولتی پیشرفته باشد، صنایع مدرن در یزد شکل
بگیرند و نیز باید آی تی در یزد اول باشد تا بتوان از نخبه‌ها در استان
استفاده کرد.
دانش آموز، خانواده و مدرسه؛ 3 ضلع موفقیت
اما مسئول نمایندگی یزد واحد خواهران در یکی از قدیمی‌ترین موسسه‌های
کنکور، دلایل موفقیت یزد در کنکور را این‌طور بر می‌شمرد: موفقیت نیاز به
برنامه‌ریزی و همچنین هماهنگی سه عامل پیشرفت، یعنی دانش‌آموز، خانواده و
مدرسه دارد و اگر به این 3اصل توجه شود، موفقیت نیز حاصل خواهد شد.
«مهناز حسینی» می‌افزاید: دانش آموز به عنوان اصلی‌ترین فرد و در راس این
مثلث سه‌گانه نیاز است که پیوسته سخت کوش باشد که دانش‌آموزان یزدی این
ویژگی را دارند.
وی توجه خانواده به پیشرفت فرزندان، همدلی اولیا در محیط خانه و همکاری
آنها با مدرسه را عامل دیگر موفقیت می‌داند و معتقد است که مادران و پدران
یزدی دقت لازم را در این زمینه دارند.
حسینی ادامه می‌دهد: مدرسه عامل سوم موفقیت است که حضور مدیران دلسوز و
توانمند و لایق و همکاری دبیران متعهد و مجرب را می‌توان عامل مهم این
موفقیت دانست.
وی مهم‌ترین عامل در این زمینه را رقابت سالمی می‌داند که بین مدارس و
دانش‌آموزان وجود دارد و نگاه ویژه‌ای که مدیران مدارس به عوامل پیشرفت
دارند.
حسینی اضافه می‌کند: یزدی‌ها به عنوان افراد متعهد، سخت کوش و وظیفه شناس
زبانزد خاص و عام هستند و این ویژگی طبیعتا از بدو کودکی درخانواده رشد
می‌یابد و در زمان دانش‌آموزی در سال‌های پایه شکوفا می‌شود و در سال‌های
بالاتر تداوم پیدا می‌کند و به عادت تبدیل شده و به نتیجه می‌رسد.
وی می‌گوید: بدون تردید برای تداوم این موفقیت باید عوامل مطرح شده تداوم
داشته باشد و آموزش و پرورش به عنوان متولی آموزش همچون گذشته چتر حمایتی
خود را برسر قشر فرهنگی جامعه و برای ارتقای آموزش در مدارس و ایجاد فضای
سالم رقابتی و توسعه عدالت آموزشی در همه مراکز و شهرها و روستاها باز نگه
دارد.
برتری استان در شاخص‌های متعدد ارزشیابی علمی
اما یکی از معاونان آموزش و پرورش متوسطه اداره کل آموزش پرورش استان
درباره نحوه این رتبه‌بندی‌ها می‌گوید: گزارش‌های مکتوب سنجش هرساله
دریافت و منتشر می‌شود.
به گفته «محمود زارع مهرجردی» این گزارش حاوی ریزترین اطلاعات در خصوص
ارزشیابی‌های علمی به تفکیک استان، شهرستان، جنس، رشته، گروه آزمایشی،
گروه درسی، درصد پاسخگویی به سوالات و نظایر آن است.
وی می‌افزاید: بر اساس این گزارش‌ها، استان در 3زمینه با افتخار در
مقایسه با استان‌های دیگر رتبه اول کشور را دارد. این موارد اعم از درصد
قبولی با معیار شرکت‌کنندگان به پذیرفته شدگان، تراز نمره قبول‌شدگان به
شرکت کنندگان و تراز نمره شرکت‌کنندگان استان با کشور است.
زارع مهرجردی ادامه می‌دهد: با قاطعیت باید به این رتبه و تداوم آن از سوی
یزدی‌ها مفتخر بود چرا که دانش‌آموزان استان می‌توانند بهترین کرسی‌های
دانشگاهی تراز اول در بهترین استان‌های کشور را به خود اختصاص دهند، تحصیل
کنند و با تخصص عالی فارغ‌التحصیل شوند و خدمت‌گزار خوبی برای مردم یزد و
حتی سفیر یزدی‌های در سایر استان‌ها باشند.
وی می‌افزاید: یزدی‌ها در طول تاریخ در همه زمینه‌ها شهره خاص و عام بوده اند چرا در کنکور نباشند؟
یکسال شبانه روز درس خواندن یعنی چه؟!
یک رتبه برتری کنکور از استان می‌گوید: با این‌که با طلای المپیاد ادبی
می‌توانستم بدون کنکور در هر دانشگاهی شرکت کنم باز هم در کنکور سراسری
سال، رتبه 10 در رشته علوم انسانی را کسب کردم. «محمدرضا اقبالی» در گفت و
گو با همشهری اعلام کرد: در کنکور شرکت کردم تا بفهمم یکسال شبانه روز
درس خواندن و در مدرسه خوابیدن یعنی چه؟!