با آغاز طلوع ۱۷ مرداد ماه که طی سالهای اخیر به نام روز خبرنگار نام گذاری شده است از ابتدای صبح سیل پیامک های مخابراتی و تلگرامی برای تجلیل از روز خبرنگار آغاز می شود و جالب اینکه برخی از این پیامها از سوی افراد و سازمان هایی ارسال می شود که در طول سال هیچ ارتباط رسانه ای نداشته اند و گاها جوابگوی تماس خبرنگاران نیستند. بازدیدهای مسئولان نیز به رسانه های وابسته به دولت و رسانه ملی ختم می شود.
وقتی جریان رسانه ای از نقد سازنده به سمت پوشش عملکرد منحرف می شود
جریان رسانه ای مطبوعات را به عنوان رکن چهارم دموکراسی به مامنی برای مردم برای بازگو کردن مشکلات و معضلات و ضرورتهای جامعه تبدیل کرده است اما متاسفانه برخی از رسانه ها این جریان را به سمت پوشش عملکرد مدیران و پوشش گذاشتن بر مشکلات سوق داده اند.
نقد بخشی جدا نشدنی از رسانه است، رسانه ای که قرار است مرهم زخم دل مردم باشد اما متاسفانه بعضا به تریبون دستگاه های مختلف تبدیل شده است، هر چند با شکل گرفتن گروه های اجتماعی همه گیر، طی سالهای اخیر مفهوم رسانه تحت تاثیر ابزارهایی که اطلاعات را با سرعت بیشتری به دست مردم می رسانند تغییر یافته است اما هنوز هم صدای ورق زدن صفحات روزنامه ها و مردمی که در مقابل دکه ها روزنامه فروشی در انتظار ایستاده اند حس نوستالوژیک گذشته را زنده نگه می دارد.
نقد این روزها در سایه تعریف و تمجید ها و تیترهای عملکرد مسئولان جایگاه خود را از دست داده است و کم رنگ و کم سو شده است. هر چند انتقال دستاوردها و عملکرد دستگاههای مختلف نیز یکی از وظایف رسانه است اما در روزگاری که فرهنگ سازی در جامعه و نقد سازنده مسئولان ضرورتی انکار ناپدیر شده است؛ هر گاه یک رسانه نقد سازنده را کم رنگ کند خود را پس از چندی خارج از مسیر و آرمان های رسانه ای خواهد یافت.
این مسیر هیچ ارتباطی به دولتهای و جریانهای سیاسی مختلف ندارد و رسانه باید خود را مبری از جریانهای قدرت به سمت تعالی جامعه در مسیر آرمان های نظام قرار دهد.
کرمان در کنار سابقه درخشان رسانه ها اما بستر حمایتی ندارد
ابزار رسانه ها در این مسیر خبرنگاران هستند، افرادی که در پس هر رویدادی بدون در نظر گرفتن مخاطرات و فشارها به رسالت خود می پردازند. بدون تردید این ابزارها باید کارآمد باشند و کارامدی نیز در مسیر تخصص، تجربه و تبحر و نگاه حرفه ای ایجاد می شود و البته هر یک از این مولفه ها به بستری غنی از برنامه ریزی نیاز دارد که اصولا باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزرات علوم تحقیقات و فن آوری ایجاد شود.
حال اگر نگاهی به این بسترها در استان کرمان بیاندازیم تنها چیزی که می بینیم هیچ است.
رشد رسانه ها در دولتهای مختلف قارچ گونه بوده است و نگاهها به مقوله توسعه رسانه ای در کرمان نه تنها هیچ عمقی نداشته بلکه کمی بوده و افتخار مسئولان نیز تعداد مجوزهایی بوده است که به متقاضیان از اقشار مختلف داده شده است.
این نگاه متاسفانه در دولتهای مختلف تداوم داشته است، در این میان خبرنگاران نیز به دلیل وابستگی که به آگهی های دولتی و اعتبار قطره چکانی داشته اند نتوانسته اند به جایگاه واقعی خود برسند، هر چند تعداد رسانه های کرمان بسیار بیشتر از نیاز استان است اما از نظر کیفی به جز رسانه های تخصصی و افرادی که به صورت حرفه ای اقدام به فعالیت رسانه ای دارند اکثر رسانه ها چهار صفحه ای و سیاه و سفید و منتشر کننده خبرها و تحلیل های سایر رسانه ها هستند.
از سوی دیگر وقتی به فعالیت صنفی رسانه ها نگاه کنیم می بینیم که هیچ صنفی و یا تشکلی قوی که به صورت مستقل و عدم وابسته به دولت و یا گروه خاصی در استان فعالیت داشته باشد وجود نداشته است.
خانه ای که در دولت های مختلف مکانی امن برای خبرنگاران نشد
خانه مطبوعات استان نیز در دولتهای مختلف بارها با مشکلات مختلف مواجه شده و عملکردی سینوسی داشته است، با بررسی عملکرد خانه مطبوعات می توان دید که عملا در تمام دوره های قبل و کنونی وابسته به دولت بوده است.
در حالیکه خانه مطبوعات تنها نهاد حمایتی از خبرنگاران محسوب می شود تغییراتی که طی سالهای اخیر در اساسنامه این خانه اعمال شد موجب شد نه تنها مشکلات خبرنگاران رفع نشود بلکه عملا خبرنگارانی که شرایط این خانه را نداشته باشند به خبرنگار افتخاری تبدیل و یا حذف شوند در واقع ضعیف ها به نفع غنی ها حذف شدند، به عنوان مثال یکی از شروط عضویت رسمی در این خانه داشتن بیمه از سوی رسانه هاست اما عملا بسیاری از رسانه ها به دلیل اینکه حتی توان تامین هزینه های خود را ندارند امکان بیمه خبرنگاران را ندارند به همین دلیل خبرنگاران فاقد بیمه دیگر حتی زیر پوشش خانه مطبوعات هم نیستند.
در واقع در این اساسنامه نه تنها مشکلات خبرنگاران رفع نشده است بلکه با سخت گیری در عضویت این نهاد امکان تداوم فعالیت بسیاری از خبرنگاران نیز گرفته شده است. در واقع سعی شده با حذف این خبرنگاران مشکل حل شود!!!
در دوره های قبل نیز شاهد فراز و نشیبهای گوناگون در راستای فعالیت این نهاد بودیم که می توان نمونه ای مشکلات را در دولت دهم جستجو کرد و فعالیت این نهاد علیرغم برگزاری انتخابات قانونی به مدت یک سال متوقف شود.
در طول این سالها اوج فعالیت این خانه به برگزاری جشن روز خبرنگار که با اعتبارات دولتی برگزار می شود ختم می شود و علیرغم تلاش مدیرانی که از سوی خبرنگارهای استان برای مدیریت این خانه انتخاب می شوند اما چون بستری مناسب به خصوص از نظر اعتبارات و فعالیت مستقل از دولت، وجود ندارد مشکلات ادامه یافته است.
همچنین متاسفانه هنوز از سوی مسئولان مکانی مناسب برای فعالیت این خانه اختصاص نیافته است.
عدم وجود بستری علمی در مطبوعات استان کرمان یکی از معضلاتی بوده است که اکثر مدیران رسانه ای در استان کرمان بارها نسبت به آن هشدار داده اند اما علیرغم وعده های مکرر حتی در دانشگاه های درجه چندم استان کرمان هم رشته خبرنگاری تدریس نمی شود.
در دولت های قبل بارها حتی در سطح مدیریت ارشد استان کرمان در این خصوص وعده هایی داده شد که به هیچ یک عمل نشد و جامعه خبری استان کرمان امید دارند مشکل در دولت جدید مورد بررسی قرار گیرد و بستر آغاز فعالیت علمی در رشته های وابسته به فعالیتهای رسانه ای در کرمان ایجاد شود.
یکی از پیامهای این روز که به صورت گسترده به دست خبرنگاران می رسد، فعالان این عرصه را به آینه هایی تشبیه کرده است که در ذهن آنها مشکلات جامعه منعکس می شود. این جمله شاید از بیرون زیبا به نظر برسد اما واقعیت این است که این آینه ها خود ترک خورده اند.
هیچ اقدام موثری برای رفع مشکل مسکن، امنیت شغلی، تسهیلات بانکی انجام نشده است، کاملا واضح است به دلیل اقتصاد شکننده رسانه ها در جامعه عملا بسیاری از رسانه ها برای تامین نهادهای اولیه و نیازهای ضروری هم با مشکل مواجه شده اند و در بهترین حالت ممکن می توانند حقوق خبرنگاران را پرداخت کنند.
به جای اینکه خبرنگاران از مسئولان نقد کنند مسئولان به نقادان رسانه ها تبدیل شده اند
در چنین فضایی مسلما حمایت دولت از خبرنگاران و نه مدیران رسانه ها می تواند در ارتقاء سطح زندگی این افراد تاثیر گذار باشد چیزی که در دهه های اخیر هیچ گاه روی نداده و به جای اینکه خبرنگاران از مسئولان نقد کنند، مسئولان به نقادان عملکرد رسانه ها تبدیل شده اند.
از سوی دیگر متاسفانه بسیاری از مسئولان به خصوص در رده های پایینی به دلیل کم تجربگی اعتقادی به پاسخگویی به رسانه ها ندارند. بارها خبرنگاران در طول سال با درب بسته اتاق مسئولان برای پاسخگویی شفاف مواجه شده اند و در برخی موارد که ظاهر هم حفظ می شود، منبع خبر ترجیح می دهد شفاف سازی را در پشت دریچه های ابهام و عدم اطلاع رسانی مناسب قربانی کنند.
خوشبختانه در دولت فعلی استاندار کرمان شعار اتاق شیشه ای را در دستور کار خود قرار داده است و امیدواریم مسئولان رده پایین به خصوص در دستگاههای خدمات رسان با دقت بیشتر به این مهم اقدام کنند. اجرای شعار اتاق شیشه ای عملا تا کنون در سطح مدیران صف به خوب عملیاتی نشده است.
داستان مطالبه های خبرنگاران سالهاست در دولتهای مختلف ادامه داشته است و نگاه ها نیز به این قشر از مسیر دیدگاههای غیر حرفه ای و بعضا سیاسی می گذرد و همین نگاه ها و وابستگی به آگهی های دولتی است که به قلم خبرنگاران سمت سو می دهد.
در این میان نباید تلاش های روز افزون خبرنگاران آگاه و مستقل و آزاد اندیشی که در چارچوب نظام مقدس انقلاب اسلامی بر مسیر توسعه روز افزون و پیشرفت استان کرمان گام برداشته اند گذشت.
این روز نمادی از تلاش های این افراد است که بدون وابستگی به مسئولان و با تکیه بر ارزش های انقلاب اسلامی در مسیر نقد منصفانه، بیان مشکلات مردم و فرهنگ سازی در عرصه های دینی، اجتماعی و فرهنگی و علمی تلاش کرده اند و این مسیر را بدون وابستگی طی خواهند کرد.