به گزارش تابناک کرمان، از نظر اقلیمی کشور ما در یک منطقه خشک قرار گرفته است، منابع آب سطحی محدود و در مورد مطالعه منابع مختلف آب برنامهریزی جامعی نداشتهایم. آبهای زیادی از زیرزمین از کشور خارج میشود، اگر از این آبها بهرهبرداری نکنیم سرمایهای را از دست دادهایم. برای اکتشاف هر چاه ژرف با عمق میانگین 1000 الی 1200 متر، سی میلیارد تومان و برای حفاظت و نگهداری آن سالانه 100 الی 500 میلیون تومان اعتبار لازم است. درحالیکه هزینههای انتقال آب از دریای آزاد به ازاء هر متر مکعب دویست برابر است.
آبهای ژرف دو نوع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیرند، آب فسیلی، ژئوترمال مثل سرعین، فردوس که از درون زمین بالا میآیند تجدیدناپذیرند. مفهوم آب ژرف قابل استخراج این آبها نیست، بلکه آبهایی تجدیدپذیر میباشد که خود بر دو نوع هستند، نوعی که در رسوبات کوارترنری یا آب رفتها وجود دارد، که با بهرهبرداری بیش از حد آنها زمین نشست مینماید، ولی آب پهنههای گسلش، آب برون حوزهیی است، آبی است که از یک حوز دیگر، از اعماق بیش از 700 متر خارج از مرزهای ایران وارد میشود. این آب باعث نشست و تهدیدات زیست محیطی نمیشود. و از کشور خارج میگردد. هنوز در کشور ما سند راهبردی منابع آب ژرف تهیه نشده، یعنی اینکه آب ژرف تعریف نشده است که از چه عمقی تا چه عمقی یافت میشود. چاههای تعریف شده در وزارت نیرو، نوع دستی تا عمق ده متری، نیمه عمیق، تا هفتاد متر و عمیق که تا یکصد متر حفاری میشوند. در پهنه گسل زاگرس و گسلهای فرعی که در آن وجود دارد، آبهای ژرف جریان دارند. مسئولین ارشد وزارت نیرو مطرح نموده: که چندین سال است که بصورت چراغ خاموشی در خصوص آبهای ژرف با هماهنگی و همکاری کشور روسیه کار میکنند. به یقین تاکنون اطلاعاتی از نتایج آنها چاپ و یا نقشههای پهنهبندی آنها منتشر نشده است. بنابراین کسی نمیتواند ادعا کند که آبهای ژرف کجا شروع شده و به کجا ختم میشوند. در سال 1395 فردی در دانشگاه صنعتی امیر کبیر ادعا نمود که آبهای ژرف را پیدا کردهام. وزیر نیرو بلافاصله دنبال او فرستاد که از او بخواهد از فردا کار حفاری را شروع کند که آن شخص نیامد. این جمله یعنی اینکه وزیر نیرو در این رابطه وقت گذاشته که به آبهای ژرف دسترسی پیدا کند و از طرف دیگر نشان میدهد که تا حالا نقطهای برای حفاری و تأمین آب ژرف معین نکردهاند. آقای عباس کاظمی استاد دانشگاه صنعتی گفته است. تضمین صددرصدی برای پیدا کردن آب شیرین در قالب آب ژرف وجود ندارد. همچنین گفته است که این یک پروژه بسیار پیچیده است هدف ما از بهرهبرداری از آب ژرف چه هست؟ در یک منطقه ممکن است آب در حد شرب وجود داشته باشد ولی در یک منطقهای دیگر ممکن است آب ژرف برای استفاده صنعتی مناسب باشد. اما در یک منطقه هم ممکن است آب ژرف داشته باشیم ولی به قدری شور باشد که اصلاً نتوانیم استفاده کنیم. طبیعتاً کیفیت منابع آب ژرف در قسمتهای مختلف کشور متفاوت خواهد بود. آنچه در بالا آمده خلاصه گفتگو با آقای دکتر آریامنش متخصص ژئوفیزیک است که در روزنامه یک صفحه سال سوم شماره 93 مورخ 23/7/1397 درج شده است.
قطعاً موارد مطروحه آخرین دستاوردهای تحقیقی در خصوص آبهای ژرف است که وزارت نیرو برای پاسخگویی به تأمین آب آینده کشور انجام داده است. مطالعات جستجو و کار بر روی منابع آبی استان کرمان همراه با نقش وزارت نیرو در امور کارشناسی، هر فردی را که الفبای آب و خاک بداند شگفت زده مینماید. چطور ممکن است که وزارت نیرویی که این همه تلاش و کوشش در جهت دسترسی به آنها ژرف اعماق چند کیلومتر زمین را دارد. در خصوص منابع آبی قابل دسترس استان کرمان، سوالات ذیل را در ذهن هر کرمانی ایجاد نموده است.
1-قنوات استان کرمان که اساسیترین منابع تأمین کننده آب به ارث رسیده از نیاکانمان میباشند جایگاهی در مطالعات، احیاء و مرمت متناسب با تکنولوژی روز در وزارت نیرو نداشته و با طرح تز چاه به جای قنات در جهت تشویق تخریب و بائر نمودن قنوات اقدام نمودهاند.
2-ارزیابیهای کارشناسی از سراسر استان نشان میدهد که مهار آبهای سطحی با احداث سدهای خاکی ارزشمندترین کلید برای تأمین آب استان است. و به این ترتیب از خسارت سیلابها به منازل مسکونی و کشت کار کشاورزی کاسته میشود. چرا وزارت نیرو تاکنون به این مهم بهاء نداده است.
3- چرا وزارت نیرو با علم و اشراف به حفر و توسعه روزافزون چاههای غیر مجاز در دهها سال گذاشته فقط تماشاچی و مشوق بوده است؟ رقم های اعلام شده بین 11 الی 34 هزار چاه غیرمجاز به فرض اینکه 20 هزار درست باشد، با آبدهی 30 لیتر در ثانیه یعنی 600 هزار لیتر در ثانیه یا 600 متر مکعب در ثانیه با رقمهای نجومی هزینههای حفر هر حلقه چاه ژرف چگونه آنهم همهاش در شک و تردید قادر به برگشت چنین ذخائر آبی به استان کرمان خواهد بود؟
4- در مجوزهای بی امان جابجایی، کف شکنی، حفر چاههای دستی بیش از 150 متر، که همه و همه برای تخلیه آب سفرههای زیرزمینی استان کرمان بوده است. و نقش وزارت نیرو در به بن بست کشیدن کار تأمین آب را نشان میدهد، کی تجدید نظر میگردد؟
5- پمپاژ آب سفرههای زیرزمینی دشتهای خاتون آباد، رفسنجان، شهر بابک به کارخانه ذوب مس و به گفته نماینده محترم مردم شهربابک «دویست و پنجاه شش میلیون متر مکعب سالانه یا هشت هزار و چهارصد لیتر در ثانیه» با چاههای مجاز و غیرمجاز را وزارت نیرو چگونه پاسخ میدهد.
6- صدور پروانههای دو متر مکعب در شبانه روز چاههای کوره و به موازات آن با توسعه کشاورزی تبدیل به بیست لیتر در ثانیه و کم کم تغییر پروانه چاههای صنعتی به کشاورزی را چگونه وزارت نیرو ساماندهی مینماید؟
7- اجرا نمودن طرحهای بند انحرافی و انتقال آب، که هیچگونه تناسبی با مشکلات کویری استان ندارند، وزارت نیرو چگونه توجیه مینماید؟
امید است که با توجه به نکات مطروحه برای کنترل و مهار بحران آب استان کرمان قبلی از اینکه بیشتر از این هر کرمانی را به سناریوی آبهای ژرف امیدوار نماید. مشکلاتی را که خود وزارت نیرو ایجاد نموده تحلیل و برای ادامه کار تجدید نظر نماید.
انتهای پیام/حسن اشرفگنجویی