تابناک فارس به نقل از تسنیم: عراق به واسطه قرار گرفتن در میان سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا دارای موقعیت جغرافیایی استراتژیک است و همجواری و دارا بودن بیشترین گذرگاه مرزی این کشور با ایران، مزیت عمده‌ای برای کشور ما محسوب میشود.
عراق همسایه غربی ایران با داشتن بیش از 33 میلیون نفر جمعیت و مساحت 438 هزار کیلومتر مربع از مهم‌ترین شرکای تجاری منطقه برای ایران محسوب میشود.
ایران برای صادرات به عراق در محصولات غذایی، مصالح ساختمانی، مواد شوینده و بهداشتی، دارو و تجهیزات پزشکی، لوازم خانگی، ماشین‌آلات صنعتی، انواع پوشاک، کیف و کفش، انواع خودرو و لوازم یدکی، تجهیزات صنعت نفت، برق و آب و فاضلاب دارای مزیت نسبی آشکار است.
این کشور سرشار از نفت و منابع پولی حاصل از فروش آن، نیازمند به واردات عمده کالاها و خدمات خود است به طوری که سالانه حدود 60 میلیارد دلار کالاها و خدماتی وارد می‌کند که ایران به راحتی آنها را تولید می‌نماید.
در این بین استان فارس ظرفیت خوبی در زمینه محصولات کشاورزی، مواد غذایی، خدمات فنی و مهندسی و توریسم درمانی برای صادرات به عراق دارد که باید به خوبی از آنها بهره بگیرد.
از بین رفتن فرصت‌های اقتصادی بازرگانان فارس به دلیل غلبه مسائل سیاسی بر اقتصادی
خسرو فروغان، عضو هیات نمایندگان و رئیس کمیسیون صادرات، واردات و گمرک اتاق بازرگانی فارس می‌گوید: صادرکنندگان فارس حضور موفق و طولانی مدتی در بازار کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته‌اند اما متاسفانه به دلیل غالب شدن مسایل سیاسی بر اقتصادی، برخی از فرصت‌های اقتصادی که بازرگانان ما با زحمت‌های فراوان ایجاد کرده‌اند، از بین رفته و یا در حال از بین رفتن است.
وی با بیان اینکه توسعه روابط تجاری با کشورهای دیگر نیازمند فراهم کردن زیرساخت های لازم است می‌افزاید: برای افزایش مبادلات تجاری باید مشکلات موجود داخلی صادرات کشور مرتفع شود تا صادرکنندگان و تجار ما بتوانند بر روی بازارهای هدف خود متمرکز شوند.
فروغان تاکید می‌کند: در حال حاضر بسیاری از کالاهای صادراتی استان فارس از طریق بازارچه‌های مرزی صادر می شود که باید برای رفع این مشکل تدبیر شود.
سهم صادرات فارس در بازار کشور عراق در خور استان نیست
امید ماهرانی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی فارس می‌گوید: عمده محصولات صادراتی استان فارس به کشور عراق در حوزه لبنیات، کود اوره، سیمان، رب گوجه و مواد غذایی بوده که با توجه به بررسی‌های میدانی و نیازسنجی‌های انجام شده بازار عراق محصولات دیگری به ویژه در حوزه خدمات فنی مهندسی و توریسم درمانی نیاز دارد که فعالان اقتصادی استان فارس می‌توانند در این زمینه خدمات با کیفیتی را ارائه دهند و جایگاه خوبی در بازار عراق داشته باشند.
وی با بیان اینکه از یک و نیم سال گذشته بر روی بازار کشور عراق به عنوان بازار صادراتی استان متمرکز شده‌ایم، می‌افزاید: هم اینک سهم صادرات فارس در بازار کشور عراق در خور استان نیست و بیشتر گواهی مبداهای کالاهای فارس در مرز و به اسم استان‌های دیگر صادر میشود.
ماهرانی می‌افزاید: با همکاری بخش دولتی در استان برنامه‌ریزی‌های کاربردی برای حضور تجار و بازرگانان فارس در بازار کشور عراق انجام داده‌ایم که در این برنامه‌ریزی‌ها تلاش شده از بخش خصصوی استان حمایت‌های لازم انجام شود.
توریسم درمانی ظرفیت برتر فارس برای گسترش مبادلات تجاری با عراق
علی عوض‌پور دبیرکل اتاق بازرگانی فارس می‌گوید: کشور عراق از سالیان دور یکی از شرکای تجاری کشور ایران بوده و تجار و بازرگانان فارس حضور و پیشینه قوی صادراتی در بازار این کشور دارند.
وی با اشاره به پیشینه صادرات استان فارس با کشورهای حوزه خلیج فارس می‌افزاید: محصولات تولیدی استان با ذائقه مردم این کشور همخوانی دارد و مردم کشور عراق مصرف‌کننده جدی محصولات کشاورزی، مواد غذایی و صنعتی ما هستند.
عوض پور می‌گوید: فعالان اقتصادی و بازرگانان ما انتظارات و حمایت‌هایی به ویژه در خصوص امنیت سرمایه‌گذاری از دستگاه دیپلماسی کشورمان در عراق دارند که با توجه به تاکید کشور بر افزایش مبادلات تجاری دو کشور ایران و عراق؛ نمایندگی وزارت امور خارجه ما در عراق باید بتواند به نیاز تجار ما پاسخ مناسب دهد.
وی با بیان اینکه بخش صادرت نیازمند ثبات در رویه قراردادها و ایجاد اطمینان برای تجار است اضافه می‌کند: تغییر قانون و مقررات و مشکلاتی در حوزه زیرساخت‌ها، مسایل گمرکی و حتی اخذ ویزا از سوی کشور عراق در خصوص تجار کشور ما وجود دارد که نیاز است در برخی از مسایل ثبات و اطمینان صادراتی برای تجار ایجاد شود.
عوض‌پور با تاکید بر اینکه بازار کشور عراق یکی از کشورهای هدف صادراتی استان فارس است می‌گوید: استان فارس می‌تواند تامین کننده نیازهای صادراتی در حوزه های مختلفی در کشور عراق باشد که توریست درمانی می تواند به عنوان یکی از پتانسیل‌های خوب استان فارس می تواند زمینه‌ساز گسترش مبادلات تجاری ما با کشور عراق باشد.
وی اظهار امیدواری کرد که با حمایت‌های انجام شده سهم استان فارس در تجارت خارجی با کشور عراق افزایش یابد.
توریسم درمانی (گردشگری سلامت) از صنایع مطرح و مفید برای اقتصاد کشورها به حساب می‌آید که در حوزه کارآفرینی، ایجاد اشتغال مولد و پایدار، ارز آوری و ثروت‌آفرینی برای کشورها نقش بسیار موثری بازی می‌کند. امروزه سرمایه‌گذاران بسیاری در دنیا به این سرمایه‌گذاری در این حوزه علاقه‌مند شده‌اند.
تقویت حضور در بازار عراق یکی از اولویت‌های بخش اقتصادی فارس
عبدالعظیم خادم حمزه، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس می‌گوید: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در استان، تقویت حضور در بازار کشور عراق یکی از اولویت‌های بخش اقتصادی استان است لذا اتاق بازرگانی، سازمان صمت و جهاد کشاورزی استان باید فعالیت‌های تخصصی و کارشناسی بیشتری بر روی این بازار داشته باشد.
وی عنوان می‌کند: تولیدکنندگان و صادرکنندگان ما باید بر اساس نیاز و شناخت از بازار صادراتی خود اقدام به تولید و بازاریابی محصولات خود کنند و اگر تولیدات ما در قالب زنجیره ارزش کالایی وارد بازار کشورهای هدف صادراتی شود موفقیت ما نیز بیشتر خواهد بود.
خادم حمزه با بیان اینکه تصمیم‌های خلق الساعه صادرات ما را تحت تاثیر قرار داده است تصریح می‌کند: برگزاری نمایشگاه دائمی فروش و معرفی کالاهای استان فارس در کشور عراق و آموزش تجار و بازرگانان برای آشنایی با فرهنگ و بازار این کشور از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
لزوم حضور مستقیم تجار فارس در کشور عراق بدون هرگونه واسطه
سید رضا ساداتی، معاون برنامه‌ریزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس می‌گوید: هم اکنون صادرات استان فارس به کشور عراق در وضعیت خوبی است اما نقطه مورد تاکید ما بر گسترش و توسعه فعالیت‌های تجاری، حضور مستقیم تجار فارس در کشور عراق بدون هرگونه واسطه است.
وی می‌افزاید: همچنین پتانسیل توریست درمانی استان فارس بسیار مورد استقبال مردم کشور عراق است که فعالان اقتصادی ما به خوبی از این ظرفیت استفاده نکرده‌اند و باید در زمینه جذب توریسم درمانی اقدامات گسترده‌تری انجام شود که سفارت ایران در عراق می‌تواند در این زمینه کمک شایانی به استان فارس ارائه کند.
لزوم تغییر رویکرد صادرات کالایی به سرمایه‌گذاری
عبدالامیر ربیهاوی، رایزن اقتصادی ایران در عراق گفته است: در مدت اخیر به دلیل ویروس کرونا مرزهای کشور عراق به روی ایرانیان بسته شد که در این مدت صاحبان واحدهای تولیدی و فعالان اقتصادی نتوانستند در این کشور حضور پیدا کنند و هم اینک مشکل تردد برای تجار و بازرگانان ایرانی رفع شده و انجام میشود.
وی با اشاره به اعلام ممنوعیت‌های صادراتی به کشور عراق افزوده است: کشور عراق از چند سال گذشته برنامه‌ریزی مدونی خودکفایی در برخی حوزه‌ها از جمله کشاورزی را دنبال می‌کند که تجار و بازرگانان می‌توانند در کنار ممنوعیت‌های وارداتی که کشور عراق اعلام کرده مباحث مهم سرمایه‌گذاری‌های مشترک، سرمایه‌گذاری و صنایع تبدیلی را با جدیت پیگیری کنند.
وی با تاکید بر اینکه عراق امروز بسیار متفاوت با گذشته است و راه‌های صادرات به این کشور بسیار متفاوت شده است عنوان کرده است: تفاوت امروز کشور عراق موجب میشود ما برای حضور در این بازار رویکرد صادراتی خود را از کالایی به سرمایه‌گذاری تغییر دهیم.
ضعف بازرگانان ایرانی در شناساندن کالاهای ایرانی در بازار عراق
ربیهاوی گفته است: ارتباط و شناخت بازرگانان ما از تجار عراق بسیار کم است و متاسفانه کالاهای ایرانی با وجود کیفیت بالا اما بازاریابی مناسبی در بازار عراق نشده به طوری که در بسیاری از مواقع می بینیم که بازار عراق با کالاهای ما آشنایی لازم را ندارند که این ضعف ما است.
وی با اشاره به روال قراردادها و فاکتورها در کشور عراق افزوده است: یکی از مشکلات تجار ما در صادرات با کشورهای دیگر به دلیل در نوسان بودن نرخ ارز مباحث مربوط به قراردادهای تجاری است که اگر بازرگانان ما در موضوع قراردادها اتاق بازرگانی را ناظر خود بدانند میزان آسیب‌پذیری تجارت ما کاهش و آمار صادرات ما افزایش می‌یابد.
ربیهاوی گفته است: فارس باید توان بیشتری را بر روی بازار کشور عراق اختصاص دهد که در این زمینه سفارتخانه کشورمان در عراق می‌تواند اطلاعات دقیق، به روز و خوبی را به تجار و بازرگانان ارائه دهد.
استراتژی حمایت از صادرات به عراق در کشور تدوین و اعمال شود
مهرزاد زارعی، سرکنسولگری ایران در بصره نیز گفته است: ما در صادرات به کشور عراق مشکلات ساختاری داریم و باتوجه به چشم‌انداز صادراتی مشخص شده کشور برای میزان صادرات با کشور عراق باید استراتژی حمایت از صادرات به عراق در کشور تدوین و اعمال شود.
وی افزوده است: بسیاری از تجار و بازرگانان ما گمان می‌کنند عراق به دلیل عدم سیاست واحد، بازار ساده‌ای دارد اما این طور نیست بلکه بازار کشور عراق پیچیدگی‌هایی دارد که یکی از الزامات موفقیت در بازار این کشور برنامه‌ریزی برای حضور بلند مدت است.
زارعی، عمده چالش‌های روابط تجاری و اقتصادی ایران با عراق را قوانین خلق الساعه، فقدان راهبرد فراگیر ملی و بلندمدت نسبت به توسعه روابط تجاری و اقتصادی با این کشور، موازی‌کاری و تعدد مراکز مدیریتی و دخیل در حوزه تجاری و اقتصادی، محدودیت‌ها و مشکلات بانکی و بیمه‌ای، مشکلات زیر ساختی مانند گمرک و بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی، فقدان سامانه جامع و یکپارچه گمرکی در مرزهای خروجی به سمت عراق، عدم توانایی در معرفی کالاهای ایرانی و بازاریابی نامناسب در کشور عراق، عدم آگاهی و شناخت سلایق بازار عراق، ضعف در سیستم حمل و نقل ریلی و جاده‌ای و عدم حمایت‌های خاص و مشوق‌های اختصاصی دولتی برای اقدامات ترویجی و اثرگذار در تجارت با عراق عنوان کرده است.
وی از جمله راهکارهای حضور موفق در بازار کشور عراق را ضرورت تغییر نگاه و دیدگاه مدیران دولتی و تجار نسبت به بازار این کشور، تلاش برای حذف واسطه‌ها میان شرکای تجاری و فعال‌سازی شرکت‌های مدیریت صادرات به جای شرکت‌های تولیدی، اعمال کنترل و نظارت بیشتر بر کالاهای صادراتی از سود نهادهای نظارتی در مرزها، برگزاری دوره‌های آموزشی آشنایی با فرهنگ تجارت با کشور عراق برای تجار کشورمان، توجه به زیر ساخت‌های تجاری مرزی و رفع مشکلات، ایجاد مرکز دائمی فروش در داخل عراق، ایجاد مراکز دائمی فروش مرزی، تشویق تجار به سرمایه‌گذاری‌های مشترک در عراق، ایجاد شعب شرکت‌های برتر و منتخب ایرانی در عراق، اتخاذ سیاست‌های ملی حمایتی و تشویقی نسبت به شرکت‌های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی، فعال‌سازی بخش عراق در اتاق‌های بازرگانی استانی و اتاق مشترک برشمرد.
آنچه مسلم است نباید در مورد گسترش روابط تجاری با کشور عراق کوتاه‌مدت فکر کرد بلکه باید نگاه بلندمدت و توأمان به بازار عراق در زمینه صادرات کالا، خدمات و توریسم درماین داشت. در حوزه تجارت با عراق باید از حالت پیله‌روی خارج شد و شرکت‌های صاحب‌نام و برند‌های ایرانی با شناخت مناسب وارد عراق شوند.
در صورت عدم برنامه‌ریزی مناسب، ایران در سال‌های آینده نقش خود را در بازار بزرگ عراق کمرنگ خواهد کرد پس لازم است که کارشناسان و مسئولان اقتصادی کشور برای حفظ این شریک تجاری قدیمی با برنامه‌ریزی گام بردارند.
