به گزارش تابناک ایلام ؛ وجود بازارچه های مرزی به عنوان یکی از ظرفیت های استان های مرزی بهترین ابزار و راهکار برای گسترش صادرات، رونق اقتصاد محلی و کمک به اقتصاد ملی است به همین سبب راه اندازی و گسترش بازارچه های مرزی یکی از اولویت های مسئولان استانی از جمله ایلام به منظور رشد شاخص های اقتصادی بشمار می رود.
بازارچههای مرزی بخشی از بازرگانی خارجی کشور است که برای ایجاد اشتغال و درآمد پایدار مردم مرزنشین با در نظر گرفتن قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات کشور در نظر گرفته شده است.
اهداف بازارچه های مرزی
از جمله اهداف راه اندازی بازارچههای مرزی، امکان برقراری روابط سالم و مستمر با کشورهای همسایه، ایجاد رونق اقتصادی، بالا بردن ضریب امنیتی مرزها، شکوفایی استعدادهای محلی، ایجاد و گسترش مشاغل مولد است.
در این بین نقش بازارچههای محلی و فعالیت کوله بری در اقتصاد مرزی و تثبیت امنیت منطقهای و ملی و معیشت مرزنشینان حائز اهمیت است.
مرزهای غربی کشور در استانهای کردستان و کرمانشاه سالهاست که از مزیت بازارچههای مرزی و فعالیت های کوله بری منتفع شده اند و این نوع مبادلات تجاری از نظر افزایش سطح درآمد و ایجاد اشتغال در آن مناطق تاثیر چشمگیری داشته است.
در استان ایلام با وجود اینکه یک سوم مرزهای غربی کشور با عراق در محدوده این استان قرار دارد تاکنون از این نوع تجارت و مزایای آن برخوردار نشده اند.
بعد از سقوط صدام در عراق، افق جدیدی پیش روی مبادلات مرزی با این کشور در استان ایلام گشوده شد، و در 2 نقطه صفر مرزی مهران و دهلران (چم سری) شرایط ایجاد بازارچه مرزی ایجاد شد و بازارچه مرزی مهران از تیرماه سال 82 فعالیت خود را آغاز کرد.
گسترش روند مبادلات مرزی و مسافرتی از مرز مهران علاوه بر خارج شدن استان ایلام و استانهای هم مرز در کشور عراق از بن بست جغرافیای، آثاری مثبتی هم بر رشد و توسعه اقتصادی آنها داشته است.
در ادامه شرایط اقتصادی کشور عراق همچنین موقعیت اقتصادی و تجاری استان ایلام در ایران و استان واسط در کشور عراق مورد بررسی قرار میگیرد.
استان ایلام با وجود داشتن طولانی ترین مرز مشترک با کشور عراق تاکنون متناسب با ظرفیت خود نتوانسته در معادلات اقتصادی و تجاری با این کشور نقش آفرین باشد، بدیهی است ایجاد بازارچه موقت در مرز مهران میتواند به توسعه مبادلات اقتصادی این استان و سه استان مرزی در کشور عراق به خصوص استان واسط بیانجامد.
منطقه جنوب عراق
منطقه جنوب عراق، شامل 9 استان است که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و قرابت های فرهنگی به بیانی، گنج پنهان در ویرانههای عراق محسوب میشوند.
در میان این استان ها، استان بصره به عنوان جنوبیترین استان عراق و تنها شاهراه دسترسی عراق به آبهای آزاد است که به سبب جنگهای متوالی آسیبهای فراوان دیده و ویرانیهای زیادی دارد.
این استان به دلیل ارتباط با خلیج فارس و همسایگی با سه کشور ایران، کویت و عربستان از قدیمالایام، مرکز تجارت عراق قلمداد میشده است.
معرفی وضعیت تجاری استان ایلام
استان ایلام یکی از استانهای ایران است که در باختر این کشور و در ناحیهای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته است، مرکز این استان شهر ایلام است.
استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه است، این استان دارای 20 هزار کیلومتر مربع وسعت و حدود 600 هزار نفر جمعیت است.
**
جدول زیر میزان صادرات از مرز مهران را در سالهای 1381 تا 1388 نشان میدهد:
سال ارزش (دلار)
1381 11755702
1382 38607496
1383 78375858
1384 143159070
1385 174003998
1386 230208271
1387 241817881
1388 192222009
نگاه به حجم و گستره فعالیت های صادراتی در پایانه مرز بین المللی مهران گویای این واقعیت است که در صورت افزایش تعداد بازارچه ها می توان کالاهای بیشتری را به کشور عراق صادر کرد.
بر اساس اطلاعات و آمار منابع رسمی استان، اکنون روزانه نزدیک به یک هزار دستگاه کامیون حامل انواع کالا از جمله مصالح ساختمانی، میوه و تره بار، ساخته های پلاستیکی، مواد شیمیایی و لوازم خانگی به ارزش اقتصادی 2.5 میلیون دلار از بازارچه مرزی مهران به عراق صادر می شود.
با توجه به استقبال چشمگیر بازرگانان عراقی و رونق صادرات کالا در پایانه مرز مهران ضروری است که برای استفاده بهینه از ظرفیت های مرزی استان، بازارچه های دیگری به منظور ارز آوری و کمک به اقتصاد ایلام و نیز تامین کالاهای مورد نیاز بازار کشور همسایه راه اندازی و فعال شود.
معرفی استان واسط عراق
استان واسط یکی از استانهای کشور عراق در شرق این کشور است، این استان دارای 308/17 کیلومتر مربع مساحت و حدود یک میلیون نفر جمعیت بوده و مرکز آن شهر الکوت است.
واژه واسط در زبان عربی به معنی میانی و میانگاه است علت این نامگذاری اینکه منطقه واسط در راستای رودخانه دجله در میانه راه بغداد به خلیج فارس قرار دارد.
از مهمترین ویژگیهای اقتصادی این استان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- صنایع مهم حبوبات، نساجی، ماهیگیری، کشاورزی ، صنایع غذایی
- زمینههای سرمایه گذاری، کشاورزی، دامداری، آبزی پروری
- بخش آموزشی، در این استان یک دانشگاه با یک هزار و 700 دانشجو وجود دارد (دانشگاه واسط)، 129 دبیرستان، 12 مدرسه کار و دانش و 12 مرکز تربیت معلم
- بهداشت و درمان، در این استان 11 بیمارستان و 15 کلینیک بهداری و در سال 2003 میلادی 228 پزشک در این استان مشغول به کار بودند.
- زیر ساخت های مهم، شهر کوت در مرکز استان واسط قرار دارد و یک تقاطع مهم برای جادههای اصلی جنوب و مرکز عراق است سد کوت یک منبع مهم برای کشاورزی، آبزی پروری و توریسم به شمار میرود.
- 38 درصد از نیروی کار استان واسط در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند.
- استان واسط یک تولید کننده بزرگ گندم و جو است و 2 سیلوی بزرگ مرکزی گندم و جو در این استان قرار دارد.
- در اطراف شهر الصویره میوه تولید میشود.
- استان واسط یکی از استانهای تولید کننده انواع محبوب خرما در عراق به شمار میرود که در اطراف شهر بدره تولید میشود.
- در فوریه سال 2006 ، وزارت کشاورزی عراق اعلام کرد که 1.5 میلیارد دینار برای افزایش توان تولیدی بخش کشاورزی در استان واسط اختصاص داده شده است ، از جمله برنامههای وزارت ایجاد طرح آموزشی برای کشاورزان درباره روشهای جدید آبیاری و کشاورزی میباشد.
- استان واسط حضوری فعال در صنعت پرورش ماهی دارد بخصوص ماهی کپور، منابع ماهی این استان نیاز این استان و استانهای مجاور را جوابگو است.
- شهرهای کوت و حی از تولید کنندگان منسوجات و قالیهای پشمی به شمار میروند و شهر کوت تاریخ طولانی به عنوان یک مرکز تجارت قالی دارد.
- کارخانه تولید رب گوجه فرنگی در شهر النعمانیه که قطب کشاورزی استان واسط به شمار میرود قرار دارد.
منطقه پیشنهادی احداث بازارچه کوله بری در استان ایلام
در استان ایلام مرز بینالمللی مهران، منطقه میمک، گنجوان و سرنی واجد شرایط مناسب برای راه اندازی بازارچههای کوله بری و توسعه این نوع از تجارت هستند.
انتظار میرود با توجه به رویکرد رئیس جمهوری و دولت این مطالبه به حق مردم استان ایلام محقق شود البته این امر نیازمند دیپلماسی فعال با طرف عراقی و تعدیل نگاه امنیتی به مرزهای این استان است.
مزایای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تشکیل بازارچه کوله بری در مرز مهران
بازارچههای کوله بری یکی از بخشهای فعال در حوزه مبادلات تجاری مرزی و یکی از فاکتورهای مثبت در امرار معاش مردم مرزنشین است.
با توجه به نقش محلی بازارچههای کوله بری که میتواند تحولی بنیادی در تولید، ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت مرزنشین، افزایش درآمد و در نهایت توسعه پایدار ایجاد کند، در عرصه اقتصاد ملی و کلان نیز حائز اهمیت و نقش پررنگی هستند، علاوه بر آثار اقتصادی، احداث بازارچه کوله بری در استان ایلام میتواند زمینه لازم را برای توسعه همکاریهای متقابل ایران و عراق فراهم کند.
**
مهمترین مزیتهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی احداث بازارچه کوله بری در استان ایلام
1- ارتقای سطح معیشت مرزنشینان به منظور افزایش همگرایی در راستای منافع و امنیت ملی
2- تشدید اقدامات کنترلی و مراقبتی در مرز و جلوگیری از تردد غیر مجاز
3- ممانعت از ورود کالاهای قاچاق و ممنوعه و کنترل کالاهای مبادله شده توسط مرزنشینان
5- جلوگیری از بروز خسارت جانی و مالی ناشی از اجرای وظایف قانونی ماموران در مرز
6- افزایش میل ماندگاری مردم در مرزها و جلب همکاری مرزنشینان در حراست از مرز و ایجاد امنیت در مناطق مرزی
7- افزایش اشتغال و کاهش نرخ بکاری در استان بخصوص در مناطق مرزی
8- کاهش مسافرت اهالی استان به مناطق مرزی استانهای کرمانشاه و کردستان و تامین بخشی از نیاز کالایی آنها در بازارچه کولهبری
9
- رونق بخش گردشگری و توریسم با افزایش مسافرت برای تامین کالاهای با قیمت پایینتر به استان
10- تقویت اقتصاد اتان با ایجاد یک منبع درآمدی جدید همچنین گسترش تبادل تجاری با سایر مناطق کشور
مراوده ها و پیوندهای تجاری مردم ایلام با کشور عراق دارای پیشینه طولانی است بنابراین با توجه این به وضعیت قصد داریم با دیگر استان های همجوار روابط اقتصادی و بازرگانی برقرار کنیم.
توان و گنجایش محدود مرز بین المللی مهران باعث می شود در ایامی مانند اربعین که با حجم بالای ترددها مواجه هستیم، مراوده های بازرگانی با عراق از این مرز 2 هفته تعطیل شود.
ایجاد گذرگاه های جدید با کشور عراق باعث می شود ضمن دسترسی بیشتر به بازارهای عراق، تعطیلی مناسبتی مروادات تجاری و صادراتی مرز مهران نیز حذف شود.
در سفر سال گذشته استاندار و مسئولان ایلام به عراق ایجاد 2 گذرگاه جدید با کشور عراق در 2 طرف مرز در منطقه چنگوله مهران و الشهابی عراق جانمایی شد.
ایجاد مرزهای چنگوله و چیلات، استان ایلام را به شاهراه جنوب شرقی عراق و مسیر ترانزیتی بسیار با اهمیت بصره - بغداد متصل می کند.
مردم مرزدار استان ایلام که در دوران دفاع مقدس آوازه دلاوری و شجاعت شان و مرزداری و دفاع جانانه شان در مقابل دشمن زبان زد عام و خاص بود چشم امید به راه اندازی این بازارچه ها دارند تا از این راه بر مشکلات و مسائلی مانند بیکاری و فقر اقتصادی چیره شوند.
استان ایلام با جمعیت 600 هزار نفری و برخورداری از مرز بین المللی مهران در غرب کشور، بدلیل برخورداری از امنیت و و کوتاهی مسافت تا شهرهای مذهبی عراق یکی از مرزهای پرتردد عبور زائران در ایام سال به ویژه اربعین حسینی است به گونه ای که در این ایام 10 روزه حدود 2 میلیون نفر از این مرز تردد می کنند./م
منبع: دفتر اقتصادی و سرمایه گذاری استانداری ایلام