برگزاری آئینها و مراسم سوگواری و عزاداری سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) بیش از یکهزار و 300 سال است که از سوی مسلمانان در سراسر جهان و همزمان در ماههای محرم برگزار شده و این آئینها تا پایان ماه صفر ادامه دارد.
در طول تاریخ، مراسم سوگواری و عزاداری سیدالشهدا (ع) با جدیت و شکوه کمنظیری در استان البرز انجام میشود و به همین دلیل وظایف مسؤولان امر در بخشهای مختلف به ویژه فرهنگی، مذهبی، اجرایی و حتی انتظامی در این ایام سنگینتر میشود.
نیروی انتظامی به عنوان نهاد حامی امنیت و آرامش در جامعه و حامی امنیت شهروندان وظایف مهمی در زمان برپایی مراسمهای سوگواری و عزاداری بر عهده دارد که این وظایف در حوزههای مختلف قابل تقسیمبندی است.
به همین دلیل گفتوگویی با سید محمدرضا خسروی معاون اجتماعی نیروی انتظامی استان البرز انجام دادیم که مشروح آن در پی میآید:
* با توجه به اینکه جنابعالی فارغ از مسؤولیتهایی که در ناجا بر عهده دارید، مطالعات در زمینه اثرگذاری نهضت عاشورای حسینی (ع) داشتهاید، برای پرسش نخست میخواهیم در رابطه با اهمیت و دلایل اثرگذاری مراسمهای سوگواری سیدالشهدا (ع) سوالی را مطرح کنیم.
ماجرای عاشورا و قیام سرور و سالار شهیدان و رهبر آزادگان جهان در تمام تاریخ پس از خود الهام بخش حرکتهای مردمی و قیامهای آزادیخوانه بسیاری بوده است.
فرهنگ عاشورا همان زیربنای عقیدتی و فکری است که در وجود مبارک امام حسین(ع) و شهیدان و اسرای کربلا نهفته و سبب پیدایش حماسه و آن قیام شد.
با تاملی در بیانات، خطبهها و نامههای آن حضرت به طور کامل برایمان روشن میشود که هدف از نهضت عاشورا، اصلاح مفاسد اجتماعی، آنهم با روش امر به معروف و نهی از منکر است.
امام حسین (ع) در جایی میفرمایند، که من از روی خودخواهی و خوشگذرانی و یا برای فساد و ستمگری از مدینه خارج نمیشوم، بلکه هدفم امر به معروف و نهی از منکر است و خواستهام از این حرکت نیز اصلاح مفاسد و احیا کردن سنت و قانون جدم رسول خدا است.
یکی دیگر از مهمترین کارکردهای مراسم عزاداری ایام محرم، ایجاد همبستگی در جامعه است. علاوه بر عقیده مذهبی مردم، مراسم دینی از مهمترین عوامل بازدارنده در بروز ناهنجاریها است.
عاشورا در حقیقت یک مدل است برای کسانی که در آن از مبارزه یک دسته کوچک اما با ایمانی بزرگ در مقابل ظلم و ستم تا مرز شهادت درسهای زیادی میگیرند و در واقع یکی از مباحث راهبردی در فرهنگ تشیع محسوب میشود.
*
برگزاری مراسم سوگواری محرم و صفر در چه شرایطی میتواند مروج فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر و همچنین زمینهساز وحدت و همدلی در جامعه اسلامی باشد؟
شما اگر به تاریخ اسلام و به ویژه ایران نگاه کنید، در مییابید که هر حرکتی سیاسی و اجتماعی علیه ظلم و ستم با حضور علما، و از مساجد و هیأتهای مذهبی و حسینهها آغاز شده است و در واقع مساجد و هیأتها به عنوان سنگر اصلی دفاع از ارزشهای اخلاقی و انسانی در جهت اعتلای جامعه بوده و طبقات مختلف اجتماعی از تاجر و کارگر، استاد و دانشجو، فقیر و غنی، شهری و روستایی، دولتمردان و شهروندان، بدون هیچ گونه صفبندی جداگانهای و با وضعیت یکسان در آن حضور مییابند و به هدف مشترک دستیافته و در حقیقت مهمترین نقش محرم و عزاداری حسینی (ع) همین وحدتآفرینی و ایجاد وفاق اجتماعی حول اصول و قوائدی است که جوهر و روح فرهنگی ایرانی – اسلامی به شمار میرود.
به طور کلی میتوان گفت از مهمترین کارکردهای عزاداری حسینی (ع) صرف نظر از تمامی پیامهای آن، به جامعه پذیری، کاهش بزهکاری و آسیبهای اجتماعی، بازیابی هویت دینی، امید به آینده اشاره کرد و عاشورا و مراسم عزاداری کارکردهای انضباط بخشی، انسجام بخشی، حیاتبخشی و سعادت بخشی را با هم در درون خود دارد.
* دشمنان اسلام در طول تاریخ قصد توطئه علیه اسلام را داشته و دارند، لذا بر این اساس با انحراف کشاندن مراسم سوگواری به دنبال بدعتگذاری هستند، چگونه باید برای شناسایی انحرافات و بدعتها اقدام کرد؟
این موضوع مختص امروز و دیروز نیست، در طول تاریخ استکبار و دشمنان اسلام برای ضربه زدن به اسلام ناب محمدی از از هیچ کوششی دریغ نورزیده و شاهد اقدامات مذبوحانه و عوامفریبانه از سوی شیاطین بودهایم که تحریف واقعیت یکی از این حیلهها و نیرنگها است.
در روزگار پرشتاب و پر فتنه حتی اهل ایمان نیز در مقابل بسیاری از آسیبها مصونیتی ندارند.
وقتی عزم دشمن را برای تغییر ارزشها و هنجارهای جامعه خود در تمامی عرصهها شاهد هستیم، باید باور کنیم که بدخواهان برای منحرف کردن عزاداریهای ما از معنی حقیقی آن، برنامهریزی کرده و بابت اجرای برنامههای خود هزینه میکنند و این حرکت از همان فردای نهضت عاشورای حسینی (ع) آغاز شده و یزدیان زمان این موضوع را پیگیری میکنند.
* معاونت اجتماعی ناجا استان البرز چه برنامههایی را در طول ایام محرم طراحی و اجرا کرده است؟
یکی از مهمترین اقدامات معاونت اجتماعی در ایام محرم، با همکاری بسیار خوب و منسجم با شورای هیأتهای مذهبی، بازرسان هیأتهای مذهبی، معتمدین محلی و در راس همه آنها سازمان تبلیغات اسلامی و با محوریت این سازمان انجام کارهای تحقیقاتی، میدانی و آموزشی، مستندسازی و سازماندهی هیأتها بوده که خوشبختانه با حمایت نماینده معزز ولی فقیه در استان البرز و خطیب جمعه کرج و روحانیون معظم و بسیاری از دلسوزان اثرات و برکات خوبی داشته است.
به صورت ویژه آیا اقداماتی برای آسیبشناسی انحراف در مراسم سوگواری و عزاداری محرم و صفر انجام شده است؟
در این زمینه اقدامات مطالعاتی توسط متولیان امر صورت گرفته و توسط مستندسازان معاونت اجتماعی برخی از ناهنجاریها به تصویر کشیده شده، ولی بسیار جزیی است.
اما باید بدانیم مراسم عزاداری اباعبدالله حسین (ع) به طور کامل برکت است و باید مراقب باشیم، زیرا انحراف در این مراسم جبرانناپذیر بوده و نباید اجازه دهیم که با برخی از رفتارها آلت دست مغرضان و کوردلان شویم.
باید بدانیم که نهضت عاشورای حسینی (ع) بستر ارزشمندی برای ارتقاء دانش و بینش عمومی نسبت به اهداف والای سیدالشهدا (ع) است.
اگر حادثه عاشورا صرفا در میان کتابها میماند، به دست فراموشی سپرده میشد و از این روی باید توجه داشت که یکی از عواملی که باعث گردیده واقعه عاشورا زنده بماند، این است که به صحنه و میان مردم آمده است.
* اگر در اینگونه مسائل غفلت داشته باشیم، چه آسیبهایی را متحمل خواهیم شد؟
مهمترین شگردهای دشمن برای مبارزه با فرهنگ عاشورا، شبه پراکنی و افزودن خرافات، بدعتگذاری و ترویج حرکتهای مبتنی بر افراط و تفریط است.
شاید هیچ چیز برای دشمن و استکبار و تشیع لندنی خوشایندتر از این نباشد که عزاداریهای ما، عاری از هرگونه شناخت و معرفت بوده و شورا ما سراسر جایگزین شعورمان شود.
بنابراین باید بدانیم آسیبها جبران ناپذیر است، هر چند کوچک باشد و اگر غفلت کنیم، سینه به سینه به نسلهای بعدی انتقال مییابد.
* آیا میتوانید مثالی در این زمینه برای روشنتر شدن مسائل بیان کنید؟
نمونه عینی این موضوع مربوط به ساخت علامتها و حرکت آنها در پیشاپیش دستههای عزاداری است، اگر به تاریخ نگاه کنیم در مییابیم که تا پیش از حکومت صفویه در هیچ مراسمی ما علامت نداشتهایم و اساسا این علامتها همخوانی با فرهنگ دینی و اسلامی ما ندارد.
متاسفانه در آن زمان با این پدیده برخوردی صورت نگرفت و حتی عدهای آگاهانه و یا ناآگاهانه آن را ترویج کردند و امروز پس از چند صد سال میبینیم که علامتها به عنوان یک سمبل ارزشی در مراسمهای عزاداری به ویژه پیشاپیش دستههای سینهزنی و زنجیرزنی حرکت داده میشود، در حالی که هیچ ارتباطی با دین اسلام و این مراسم معنوی ندارد.
علامتی که هیچ جنبه ارزشی و معنوی ندارد، به جایی رسیده که عدهای از مردم پای آن نذر میکنند و باید متولیان امور فرهنگی و مذهبی در این زمینه بیش از گذشته به آگاهسازی مردم و به ویژه نسل جوان بپردازند.
* بازگردیم به بحث اصلی که همان آسیبهای انحراف در مراسم عزاداری و سوگواری است، میشود این آسیبها را برای شفافسازی و آگاهی مردم تقسیمبندی و تشریح کرد؟
آسیبها را میتوان به دو قسم تقسیم کرد که عبارت است از آسیبهای محتوایی و آسیبهای شکلی، در این زمینه به طور قطع توسط دستگاههای متولی و بزرگان برنامهریزیهای لازم صورت گرفته و در مراسم سال جاری نیز این گونه موارد بسیار اندک دیده شد.
مردم انقلابی و هیأتهای مذهبی با شعور و شور حسینی (ع) حماسهای خلق کردند که کمتر در صحنههای تاریخ جهان دیده شده است.
ولی باید مراقب باشیم، چرا که دشمن میخواهد جلوی این سیل خروشان و اثرگذاری کاروان حضرت اباعبدالله را بگیرند.
دشمن به دنبال بیاثر کردن عاشورا که در اصل الهامبخش بیداری، آرمانخواهی و مبارزه با ستمگری است، بوده و توطئههای بسیاری در این زمینه انجام داده و میدهد.
* رویکرد پلیس در زمان اجرای طرحهای ویژهای که برای ایام محرم و صفر دارند، چگونه بود؟
پلیس تنها موظف به اجرای قانون است و محدودیت و خط قرمزی هم برای اجرای قانون نداریم.
در سال جاری فرماندهی انتظامی استان البرز با همکاری هیأتهای مذهبی و سازمان تبلیغات اسلامی با ابلاغ طرحهای ویژه ترافیکی و انتظامی، امنیتی مثالزدنی در سطح استان برقرار و با اشراف و آمادگی کامل در کنار هماستانیهای ولایی، ضمن حضور در مراسم عزاداری این بستر را فراهم کرد که آحاد مختلف جامعه در مراسم معنوی این شبهای عزیز حضوری فعال و گسترده داشتند.
به طوری که شاهد کاهش جرایم و ناهنجاریهای اجتماعی در دهه نخست محرم بودیم.
یکی دیگر از اقدامات پلیس احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر در این ایام بود که با تذکر لسانی و ساماندهی همیاران پلیس و همچنین استفاده از پلیسهای افتخاری به دستاوردهای خوبی دست پیدا کردیم، از جمله اقدامات پلیس اجرای طرحهای پیشگیری از سرقت و طرحهای امنیت اخلاقی بود که با قدرت و با استفاده از تمام امکانات به اهداف کاملی که پیشبینی کرده بودیم، دست پیدا کردیم.
در این جا لازم است از تلاش و زحمات همیاران محرم و سایر مردم که با پلیس همکاری لازم را داشتند، تقدیر و تشکر کنیم.
* سایر ارگانها و ادارات در استان البرز چگونه با پلیس در ایام دهه نخست محرم همکاری داشتند؟
جا دارد در اینجا از تمام دستگاههای مختلف به ویژه سازمان تبلیغات اسلامی، شورای هیأتهای مذهبی استان، شهرداریها، ستاد رسیدگی به امور مساجد، ستاد اقامه نماز، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، بسیج، پایگاههای مقاومت، هیأت رزمندگان، سپاه، بهزیستی، هلال احمر و دستگاههای امنیتی، معاونت فرهنگی شهرداری کرج و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز که در طول دهه نخست محرم و همچنین هفته نیروی انتظامی با پلیس استان همکاری دلسوزانه داشتند، تقدیر و تشکر کنیم.
خوشبختانه با حضور نماینده ولی فقیه در استان البرز و امام جمعه با بصیرت و دلسوز کرج و رهنمودهای ارزشمند ایشان، همفکری تمامی دستگاهها و ارگانهای دولتی، شاهد
برگزاری مراسم باشکوه عزاداری حسینی (ع) در این استان بودیم.
این مراسمها در واقع بسیار کمنظیر و عظیم برگزار شد.
در پایان ضرورت دارد که از رسانههای استان نیز تقدیر ویژهای داشته باشیم، چرا که در زمینه بصیرتافزایی و آگاهی بخشی جامعه نقش موثری داشتهاند.
---------------------------------
مصاحبه از مریم ابراهیمیان