«مهمترین آموزه زیارت امام حسین (ع) این است که زیارت ها، عزاداریها و هر کاری که به نام امام حسین (ع) انجام میشود، به گونهای باشد که امثال یزیدها را رسوا کند، ما را در زندگی عادلتر و منصفتر کند، ظلم نکنیم و زور نگوییم و هوادار زورگویان و ظلم کنندگان نباشیم.»
به گزارش
تابناک همدان، حجت الاسلام و المسلمین صحتی سردرودی، محقق و عاشورا پژوه بیان کرد: زیارت آرامگاه امام حسین (ع) به این دلیل که باعث گسترش عدالت، انصاف، افشای ظلم و رسواسازی ظالمانی بود که از اسلام و قرآن و پیامبر (ص) دم میزدند، دارای هزینه بالایی بود؛ برای همین ثواب بسیار نیز داشت.
وی معتقد است: در این روزگار نیز زمانی عزاداریها و زیارتها ثواب دارد و برای دنیا و آخرت مفید است که در مسیر توسعه عدالت و انصاف، و مهمتر از آن رسواسازی ستمگرانی که نقابی از تزویر و ریا با ادعای دین و قرآن به صورت زدهاند، باشد؛ همان کاری که امام حسین (ع) با یزید کرد.
حجت الاسلام و المسلمین محمد صحتی سردرودی در گفتگو با شفقنا درباره مفاهیم اربعین و آموزههای اربعین حسینی برای امروز، اظهار کرد: مبرهن و روشن است که زیارت امام حسین (ع) مقولهای در حاشیه حج و عمره است؛ در عصر حضور ائمه به خصوص در زمان حیات امام باقر (ع) و امام صادق (ع)، به زیارت مزار امام حسین (ع) بسیار تأکید میشد و این تأکید به قدری بود که ائمه فرمودند ثواب یک بار زیارت آرامگاه امام حسین (ع) بیشتر از دهها بار حج و عمره با همراهی حضرت محمد (ص) یا جهاد در راه خدا آن هم در رکاب حضرت محمد (ص) است.
سردرودی ادامه داد: سوالی که همیشه مطرح بوده، این است که به چه دلیل ثواب زیارت بارگاه امام حسین (ع) از حج عمره که در قرآن بر آن تاکید شده آن هم در رکاب حضرت محمد و جهاد در راه خدا، بیشتر است؟! ابتدا به نظر میآمد که اینها ساخته غالیان است که در محبت امام حسین (ع) غلو میکنند، اما با بررسی بیشتر در کتاب کامل الزیارات ابن قولویه و وجود سندهای زیاد آن هم سندهای صحیحه نمیتوان تردید داشت که اینها سخنان ائمه (ع) هستند، تا آنجا که در یک منظومه فقهیِ متعلق به سید بحرالعلوم وقتی به حج عمره و سپس زیارت میرسد، میگوید: «و من حدیث کربلا و الکعبه / لکربلا بان علوّ الرّتبه؛ ثواب زیارت کربلا از حج عمره هم بیشتر است.»!
سفارش امام صادق (ع) به شیعه عراقی
وی افزود: در روایتی آمده که یک فرد عراقی نزد امام صادق (ع) میآید و امام صادق (ع) از او میپرسد که اهل کجاست، در نهایت مشخص میشود که محل سکونت آن فرد عراقی به کربلا نزدیک است. امام صادق (ع) میفرماید: آیا به زیارت آرامگاه جدم حسین (ع) میروید، شیعه عراقی میگوید: گاهی دور از چشم حکومتیها میرویم، اما گاهی نیز میترسیم و از دور زیارت میکنیم. در آن مجلس دیگران پرسشهای دیگری مطرح میکنند، پس از گذشت مدتی شیعه عراقی خداحافظی میکند که امام صادق (ع) با صدای بلند به او میگوید: «برادر عراقی لا تدع زیاره المظلوم؛ زیارت مظلوم را فراموش نکن.»
راز پنهان در واژه «مظلوم»
صحتی سردرودی عنوان کرد: بیش از دو دهه برای من به عنوان یک عاشورا پژوه این پرسش مطرح بود که چرا این اندازه بر ثواب زیارت بارگاه امام حسین در کربلا تأکید شده و پاسخ را در واژه «مظلوم» یافتم. آنچه در قرآن اصل است این است که عدالت گسترش پیدا کند و انسانها با عدالت، عدل و انصاف زندگی کنند. خداوند در قرآن میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ» یا در آیه دیگری میفرماید: «وَلا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلىٰ أَلّا تَعدِلُوا اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوى؛ در هر حال عدالت را در نظر داشته باشید و عادلانه زندگی کنید ولو اینکه دشمن شما انصاف و عدالت را رعایت نکند.» به این دلیل بر عدل و عدالت تأکید شده، چون عدالت از هر چیزی به تقوا نزدیکتر است. نقطه مقابل عدالت ظلم است و هر چیزی را با ضد آن میشناسند، از سوی دیگر در وصیتنامه حضرت علی (ع) در نهج البلاغه توصیههایی آمده که میفرمایند: «کونا لِلظّالِمِ خَصماً وَ لِلمَظلومِ عَونا؛ در همه عمر خود خصم و دشمن ظالم باشید و یار و یاور مظلوم باشید.» حمایت از مظلوم و مخالفت با ظالم یک توصیه اکید قرآن، پیامبر (ص) و پیشوای اول شیعیان است.
این عاشورا پژوه گفت: در دوره حیات ائمه حج عمره مقولهای حکومتی شده بود، چه در عصر بنی امیه و چه در عصر بنی عباس خلفا امیرُ الحاج تعیین میکردند، وعاظ و سلاطین را میگماشتند، حاجیان را کور به حج عمره میبردند و کورتر بر میگردانند یعنی به واسطه آخوندهای درباری آنقدر به گوش آنها اسلام دروغین را تبلیغ میکردند تا ظلمهای خلفا را توجیح کنند. اما زیارت کربلا خودجوش و مردمی بود و حکومتها در آن نقشی نداشتند، لذا با زیارت آرامگاه امام حسین (ع) عدالت توسعه مییافت و ظلم و ظالمان رسوا میشدند. دلیل تأکید ائمه بر ثواب زیارت آرامگاه امام حسین (ع) این بود که زیارت بارگاه امام حسین (ع) را خاک ریز اول مبارزه با ظلم میدانستند، آن هم مبارزه با «ظلمی» که مقدس جلوه داده میشد.
صحتی سردرودی با بیان اینکه کسانی مرتکب این ظلمها میشدند که مدعی جانشینی پیام آور خدا و ادامه دهنده راه و مسیر آن حضرت بودند، از سوی دیگر خلفا، حکام و مستبدان نسبت به زیارت آرامگاه امام حسین (ع) بسیار حساس بودند. به نوشته شیخ عباس قمی در کتاب تَتمّهُ الْمُنْتَهی، متوکل عباسی ۱۷ بار دستور داد آرامگاه امام حسین (ع) را تخریب و با خاک یکسان کردند، همان شب شیعیان دور از چشم حکومتیها علامتی گذاشتند و دوباره برای حضرت آرامگاهی ساختند. خلفای جور نسبت به زیارت آرامگاه امام حسین (ع) حساس بودند، پاها را قلم میکردند و دستها را میبریدند. زیارت آرامگاه امام حسین (ع) به این دلیل که باعث گسترش عدالت، انصاف، افشای ظلم و رسواسازی ظالمانی بود که از اسلام و قرآن و پیامبر (ص) دم میزدند، دارای هزینه بالایی بود؛ برای همین ثواب بسیار نیز داشت.
اگر زیارت در مسیر توسعه عدالت نباشد، فایدهای ندارد
وی افزود: امروز نیز اگر زیارتها اعم از زیارت روز عاشورا، روز عرفه، اربعین، پیاده رویها به گونهای برنامهریزی شود که در مسیر توسعه عدالت و انصاف و در مسیر رسواسازی ستمگران و مستبدان دینی باشد، آن ثوابها را خواهد داشت؛ اما اگر امروزه نیز مانند حج عمره در آن روزگاران، حکام و دولتها و حکومتها کسانی را تعیین کنند تا در این سفرهای زیارتی با یک دستورالعمل حکومتی از زمامداران و حکام پشتیبانی و حمایت، و ستمگران و مستبدان را دعا کنند، تبدیل به همان حجی میشود که در دوره حیات ائمه در دست خلفای بنی امیه یا بنی عباس اسیر بودند، آن زمان ثواب نخواهد داشت. اگر این زیارتها برای توجیهِ ظلمِ ظالمان باشد نه تنها ثواب ندارد بلکه گناه و حرام است. زمانی عزاداریها و زیارتها ثواب دارد و برای دنیا و آخرت مفید است که در مسیر توسعه عدالت و انصاف، و مهمتر از آن رسواسازی ستمگرانی که نقابی از تزویر و ریا با ادعای دین و قرآن به صورت زدهاند، باشد؛ یعنی همان کاری که امام حسین (ع) با یزید کرد. سیدالشهداء مشروعیت حکومت یزید که ادعای خلیفه النبی میکرد را شکست و اگر این زیارتها امروزه باعث شکست مشروعیت حکومتهای یزیدهای زمان در کشورهای مختلف شود، ثواب خواهد داشت در غیر این صورت فایدهای ندارد.
این عاشورا پژوه ادامه داد: مهمترین آموزه زیارت این است که زیارت ها، عزاداریها و هر کاری که به نام امام حسین (ع) انجام میشود، به گونهای باشد که امثال یزیدها را رسوا کند، ما را در زندگی عادلتر و منصفتر کند، ظلم نکنیم و زور نگوییم و هوادار زورگویان و ظلم کنندگان نباشیم. امام علی (ع) در نهج البلاغه میفرمایند: «اِقدَمُوا علَى اللّه مَظلومِینَ، و لا تَقدَموا علَیهِ ظالِمِینَ» به گونهای زندگی کنید که وقتی از این دنیا میروید، در نزد خداوند مظلوم بروید، اما ظالم نروید. مهمترین آموزه مکتب امام حسین (ع) این است که اگر در زندگی میان دو راه ماندیم که مظلوم باشیم یا در صف ظالمان و راه سومی نداشتیم، عقل و شرع حکم میکند و شیعه امام حسین (ع) ترجیح میدهد که مظلوم باشد، اما ظالم نباشد.
صحتی سردرودی گفت: در روایتی آمده که مومن پنج علامت دارد، یکی از این علامتها زیارت اربعین است. البته در سند این روایت تردید کردند، اما به هر حال در فرهنگ مردم و عرف اجتماع مسلمانان و پیروان ائمه معصومین همیشه زیارت اربعین وجود داشته است، اما امروزه پیاده روی اربعین که به خاطر کرونا تعطیل شد، آنقدر در دنیا انعکاس پیدا کرد که شیعیان را با دو واژه عاشورا و اربعین در دنیا میشناسند. حتی یووال نوح هراری نویسنده اسرائیلی که خود مخالف صهیونیستهاست کتابی دارد به نام «۲۱ درس برای قرن ۲۱» در این کتاب درباره زیارت اربعین امام حسین (ع) و پیاده روی شیعیان امام حسین (ع) یک صفحه بحث میکند، گرچه برداشت او از فرهنگ امام حسین (ع) و عاشورا و زیارت کاملاً اشتباه است، اما این رویداد به گوش ایشان هم رسیده و باعث شده که به این موضوع حساس شود و به آن بپردازد. پیاده روی اربعین فرصتی است که شیعیان خود را نشان دهند و صدای خود را به گوش جهانیان برسانند.
وی ادامه داد: در قرن اول تا پنجم، مسلمین به دو گروه تقسیم میشدند، به نیمی از آنها «اشاعره» میگفتند که ظاهرگرا بودند و به گروه دیگر یعنیمعتزله و شیعه «عدلیه» میگفتند؛ بنابراین شیعیان در دوره حضور ائمه به عدلیه بودن شناخته میشدند، یعنی اصل در مکتب شیعه عدالت است. مکتب شیعه دو اصل و اساس دارد، اولین اصل و رکن و پایه «عدل» و سپس «امامت» است. ابتدا باید صدای عدل که اصلیترین اصل در مکتب شیعه است را به گوش جهانیان برسانیم و سپس امامت را معرفی کنیم.
صحتی سردرودی در پایان گفت: متاسفانه عدهای اولویت عدالت قبل از امامت را وارونه جلوه میدهند یعنی حساسیتی که نسبت به امامت با مقولهها و عناوین مختلف مثل ولایت و مودت داریم، نسبت به عدالت نداریم در صورتی که امامت زمانی ارزش دارد که مبتنی بر عدالت باشد وگرنه امامت نه تنها حسن و ارزشی ندارد بلکه ممکن است به ضد ارزش تبدیل شود. قرآن میفرماید: «فَقاتِلوا أَئِمَّهَ الکُفرِ» یعنی کفر هم ائمه دارد. یا در آیه دیگری آمده است: «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ؛ برخی از امامان مردم را به دوزخ میکشانند.» بنابراین امامت به خودی خود قداست ندارد و زمانی ارزشمند است که مبتنی بر عدالت باشد همانطور که آیه شریفه میفرماید: «إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ؛ پس از اینکه حضرت ابراهیم (ع) تمام کلمات الهی را گرفت، خدا هر چه لازم بود به او وحی کرد، آخرین وحی این بود که ما میخواهیم تو را برای مردم امام قرار دهیم، حضرت ابراهیم (ع) گفت که فرزندان من هم از پیشوایان و رهبران مردم باشند، خداوند پاسخ داد: عهد من به ستمگران و ظالمان نمیرسد.» یک رهبر و امام یک عمر عادل باشد، یک بار ظلم کند از امامت ساقط است و اطاعت از او واجب نیست. به تعبیر دیگر عدالت اصل و امامت تابع آن است؛ زیارت اربعین نیز از شاخههای امامت در مکتب شیعه است که بدون عدالت نمیتواند مفید فائدهای باشد.