متفورمین فقط با نسخه پزشک به فروش می‌رسد و پزشکان این دارو را برای کمک به کنترل دیابت نوع دوم تجویز می‌کنند. متفورمین در کنار یک رژیم غذایی پیشنهاد شده توسط پزشک به کنترل قند خون در دیابت نوع دوم کمک می‌کند.
متفورمین به‌صورت قرص یا محلول خوراکی موجود است. نوع ژنریک متفورمین سریع رهش است؛ اما گلوکوفاژ که نوعی دیگر از متفورمین است پیوسته رهش می‌باشد. پزشک شما بسته به وضعیت خود شما، نوع مناسب متفورمین را تجویز می‌کند.
کاربردهای متفورمین
متفورمین یک داروی تأیید شده توسط سازمان غذا و دارو برای دیابت نوع دوم است. وقتی پزشک تشخیص می‌دهد دچار دیابت نوع دوم هستید، تشویقتان می‌کند تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید، مثلاً رژیم غذایی خود را بهتر کنید یا روتین ورزشی مناسب‌تری داشته باشید. اما اگر رژیم غذایی و ورزش نتوانند قند خون شما را کنترل کنند، پزشک به‌عنوان اولین خط درمان برای شما متفورمین تجویز می‌کند.
متفورمین کاربردهای دیگر نیز دارد که توسط سازمان غذا و دارو تأیید نشده‌اند، مثلاً:
. دیابت بارداری
. پیش دیابت
. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
. افزایش وزن با منشأ سایکوتیک
متفورمین برای کاهش وزن تجویز نمی‌شود و همان‌طور که گفته شد کاربردهای دیگر متفورمین که پزشکان از آن استفاده می‌کنند شامل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و پیش دیابت می‌شود. دوز مصرفی متفورمین برای دیابت نوع دوم ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز و همراه با غذاست
مکانیسم عملکرد متفورمین
متفورمین از طریق زیر سطح قند خون را کاهش می‌دهد:
. مقدار گلوکزی که کبد می‌سازد را کاهش می‌دهد
. حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد
. جذب قند در روده‌ها را کاهش می‌دهد
متفورمین معمولاً باعث افت قند خون نمی‌شود (درصورتی‌که طبق دستور پزشک مصرف شود). این دارو تقریباً سه ساعت بعد از مصرف اثر می‌کند. همیشه متفورمین را همان‌طور که پزشک توصیه کرده مصرف کنید، زیرا مصرف این دارو در زمان اشتباه یا به شکل نادرست می‌تواند اثرگذاری آن را کاهش دهد یا عوارض جانبی در بر داشته باشد.
اثرگذاری متفورمین
سال‌هاست که متفورمین به‌عنوان درمانی مؤثر برای کنترل دیابت نوع دوم به کار می‌رود و بررسی‌ها نشان داده‌اند ۳۱ تا ۵۸ درصد موارد دیابت نوع دوم با مصرف متفورمین همراه با تغییرات در سبک زندگی قابل کنترل‌اند.
متفورمین برای کاهش وزن
هرچند متفورمین سابقه طولانی در درمان دیابت نوع دوم دارد؛ اما مطالعات جدید نشان می‌دهند خیلی از افراد می‌توانند از این دارو با هدف کاهش وزن استفاده کنند. در مطالعه‌ای افرادی که متفورمین مصرف کرده بودند، طی ۲۹ هفته توانسته بودند وزن بیشتری نسبت به افرادی که دارونما مصرف کرده بودند کم کنند. متفورمین برخلاف داروهای دیگر دیابت در کنار رژیم غذایی و ورزش می‌تواند جلوی افزایش وزن را بگیرد.
لازم به یادآوری است که سازمان غذا و دارو متفورمین را به‌عنوان دارویی برای کاهش وزن تأیید نکرده است، به همین دلیل پزشکان نباید این دارو را فقط با هدف کاهش وزن بیمار تجویز کنند. اما اگر دیابت نوع دوم دارید و لازم است متفورمین را برای کنترل قند خونتان مصرف کنید، احتمالاً از اثرات این دارو برای کنترل وزن نیز می‌توانید بهره ببرید.
دوز مصرفی متفورمین
متفورمین به دلیل اینکه داروی کاهش وزن نیست، هیچ دوز خاصی برای این منظور توصیه نمی‌شود. افرادی که دیابت نوع دوم دارند معمولاً متفورمین را با دوز ۵۰۰ میلی‌گرم در روز شروع می‌کنند. اگر این دوز متفورمین کمکی به کنترل قند خون نکرد، پزشک می‌تواند دوز دارو را تا ۲۵۵۰ میلی‌گرم در روز افزایش بدهد.
عوارض جانبی متفورمین
شایع‌ترین عوارض جانبی متفورمین شامل موارد زیر می‌شود:
. پایین آمدن قند خون
. ناراحتی معده یا استفراغ
. اسهال
عوارض کمتر شایع:
. درد و ضعف عضلانی
. احساس سرما
. مشکل در تنفس
. احساس سرگیجه یا سبکی سر
. شکم‌درد و استفراغ
. کندی یا بی‌نظمی ضربان قلب
اگر هر یک از علائم بالا را داشته باشید ممکن است دچار عارضه‌ای به نام اسیدوز لاکتیک شده باشید که یک وضعیت اورژانسی است و باید با اورژانس تماس بگیرید.
علائم آلرژی به متفورمین شامل کهیر، مشکل در تنفس و تورم لب‌ها و زبان و حلق می‌شود. در این صورت نیز سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید.
متفورمین چگونه باید مصرف شود؟
متفورمین را طبق دستور پزشک مصرف کنید. این دارو معمولاً همراه با غذا یا به هر روشی که پزشک توصیه کرده مصرف می‌شود. قرص پیوسته رهش متفورمین را هرگز نجوید. محلول خوراکی متفورمین را نیز باید قبل از مصرف خوب تکان بدهید و به‌دقت دوز موردنیاز را اندازه‌گیری کنید.
تداخلات دارویی
داروهایی هستند که می‌توانند با متفورمین ایجاد تداخل کنند. دو تا از این داروها که تداخل جدی با متفورمین دارند لانتوس (نوعی انسولین) و سینتروید (لووتیروکسین) می‌باشند که بسیار پُرمصرف‌اند. مصرف این دو دارو می‌تواند اثر متفورمین بر قند خون را افزایش داده و ریسک اسیدوز لاکتیک را بالا ببرد؛ بنابراین پیش از شروع مصرف متفورمین حتماً پزشکتان را در جریان هر دارویی که مصرف می‌کنید قرار بدهید.
نوشیدن الکل هم‌زمان با مصرف متفورمین نیز اشتباه است؛ زیرا الکل می‌تواند ریسک اسیدوز لاکتیک را بالا ببرد.
موارد منع مصرف متفورمین
اگر اسیدوز متابولیک، بیماری شدید کلیوی یا کتواسیدوز دیابتی دارید متفورمین مصرف نکنید. اگر قرار است به‌زودی عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکنی انجام دهید که نیاز به تزریق وریدی دارد باید مصرف متفورمین را موقتاً قطع نمایید. همچنین اگر قصد باردارشدن دارید یا به کودکتان شیر می‌دهید باید در مورد مصرف متفورمین با پزشک مشورت کنید.
علائم آلرژی به متفورمین شامل کهیر، مشکل در تنفس و تورم لب‌ها و زبان و حلق می‌شود. در این صورت نیز سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید
گاهی متفورمین می‌تواند باعث افت شدید قند خون شود که به آن هیپوگلیسمی می‌گویند و شامل علائم زیر می‌شود:
. ضعف
. احساس رعشه
. سردرد
. احساس گیجی و منگی
. سرگیجه
. گرسنگی
. سردی پوست
. تحریک‌پذیری عصبی
. تندی ضربان قلب
دانستن علائم قند خون پایین و درمان مناسب در این شرایط ضرورت دارد. پزشک ممکن است دارویی به نام گلوکاگون تجویز کند که با علائم هیپوگلیسمی مقابله شود. همچنین به دوستان و خانواده خود در مورد هیپوگلیسمی آگاهی و آموزش بدهید تا در هر وقت لازم شد کمکتان کنند. برای پیشگیری از هیپوگلیسمی همیشه یادتان باشد متفورمین را همراه با غذا مصرف کنید. خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر نیز اغلب بهتر از خوردن سه وعده‌غذایی سنگین و حجیم است.
با متفورمین با چه سرعتی می‌توان وزن کم کرد؟
هیچ اطلاعات قابل استنادی وجود ندارد که نشان بدهد با مصرف متفورمین در عرض چه مدتی می‌توانید وزن کم کنید. سرعت کاهش وزن به سبک زندگی و عادات غذایی نیز مربوط است.
با متفورمین در عرض یک ماه چقدر می‌توانید وزن کم کنید؟
در این مورد نیز اطلاعاتی در دست نیست. متفورمین باعث کاهش وزن فوری نمی‌شود؛ اما تحقیقات تاکنون نشان داده مصرف متفورمین در کنار یک رژیم غذایی مناسب و روتین ورزشی به کاهش وزن کمک می‌نماید.
دوز مصرف متفورمین برای کاهش وزن چقدر است؟
متفورمین برای کاهش وزن تجویز نمی‌شود و همان‌طور که گفته شد کاربردهای دیگر متفورمین که پزشکان از آن استفاده می‌کنند شامل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و پیش دیابت می‌شود. دوز مصرفی متفورمین برای دیابت نوع دوم ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز و همراه با غذاست.
