بی آبی در یزد ماندگار شد

به گزارش تابناک یزد، وزارت نیرو در این آمار استان های کشور را در شش گروه مرطوب، نرمال، قابل تحمل، دارای تنش آبی، دارای تنش آبی شدید و کمبود آب طبقه بندی کرده است.

استان های بوشهر، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، هرمزگان و یزد در رده مناطق مواجه با کمبود آب قرار گرفته اند.

13 استان اصفهان، ایلام، تهران، البرز، خوزستان، زنجان، قزوین، قم، کرمانشاه، گلستان، لرستان، مرکزی و همدان در گروه مناطق با تنش آبی شدید قرار دارند.

و 12 استان هم در گروه مناطق درگیر با تنش آبی قرار گرفته اند که شامل آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی و رضوی، سمنان، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و مازندران است.

در این رده بندی استان یزد که 17سال پی در پی درگیر کم آبی و خشکسالی بوده در میان استانهای گروه اول قرار گرفته به گونه ای که به اعتقاد مسوولان اگر فکری اساسی به حال آب یزد نشود باید در آینده شاهد ویرانی کشاورزی و صنعت و در نتیجه مهاجرت مردم استان بود.

به گفته مسوولان و کارشناسان، ادامه این روند که منجر به کاهش شدید سطح آب سفره های زیرزمینی شده می تواند استان خشک و کویری یزد را با بحران جدی روبرو کند.

کشور ما از لحاظ جغرافیایی در یک منطقه خشک واقع شده و میزان بارندگی در کشور به طور متوسط 250 میلی‏متر معادل حدود یک سوم میزان جهان با 750 میلی‎متر است.

مجموع بارش باران در استان یزد نیز در یک سال آبی(مهرماه هر سال تا مهر ماه سال بعد) بین 90 تا 110 میلیمتر اعلام شده که این میزان در شهر یزد 60میلیمتر است.

طی مهرماه سال گذشته تاکنون بر اساس اعلام هواشناسی هشت درصد افزایش بارش ها را در استان کویری یزد شاهد بوده ایم.

میزان بارش در پاییز سال 93 در این استان 29.9 میلیمتربوده در حالی که این رقم در پاییز سال 92، بیست میلیمتر بوده است و نرمال این بارش، یعنی میانگین 30 سال گذشته در همین مدت زمانی 27 میلیمتر اعلام شده است.

با وجود بارش دیرهنگام در زمستان سال 93 حدود 55.1 میلیمتر بارش در این استان گزارش شده که این رقم در مدت مشابه سال قبل از آن 43.6 میلیمتر بوده و میانگین بارش در 30 سال گذشته در همین مدت زمانی 58.6 میلیمتر گزارش شده است.

در نیمه اول فروردین ماه 94 هم 17.7 میلیمتر بارش اعلام شده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 9.9 بوده و نرمال این رقم در 30 سال گذشته 9.5 میلیمتر بوده است.

این بارش ها متاسفانه تاثیر چندانی بر افزایش منابع زیرزمینی و سفره های زیرزمینی نداشته و خشکسالی های دو دهه گذشته، منابع اقتصادی استان و بویژه بخش کشاورزی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

خشکسالی های طولانی 82 منبع آبی شامل چاه، چشمه و قنات در این استان خشک کرده است ضمن آنکه پایین افتادن منابع آبی سفره های زیرزمینی به همین جا ختم نمی شود به گونه ای که بعضی از مناطق علاوه بر مشکل کم آبی با مشکل شوری و افت کیفیت آب مواجه شده اند.

این امر در سال گذشته موجب ایجاد مشکلات فراوانی شد به گونه ای که کیفیت آب شرب استان که حدود 50 درصد آن از چاه ها برداشت می شود و با آب انتقالی مخلوط می شود، به همین دلیل تغییر کرده است.

منابع تامین آب استان یزد در حوزه های مختلف شرب ، کشاورزی و صنعتی عبارتند از :آب های سطحی همچون رودخانه های پایین دره ،چاه متک ، خرانق ،سفیدان و شور بافق ، آب‏های زیرزمینی همچون سفره‏های کوهستانی، سفره‏های مناطق نیمه کوهستانی ، سفره اصلی آب زیر زمینی (دشت یزد ـ اردکان) و نهایتا قنات‏ها و چاه‏هاست .

در سال های اخیر عمده آب مورد نیاز استان از چاهها تامین شده است.

گفته می شود تعداد کاریزها یا قنات‏های دایر یزد که به استان کار ، کاهگل و کاریز مشهور است، در رستاق، میبد، اردکان و دشت‏های نیمه کوهستانی مهریز و تفت و دیگر نواحی استان 2943 رشته قنات با تخلیه سالانه 873 هزار متر مکعب عنوان شده است.

حدود 4361 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق نیز مورد بهره‏برداری است که حدود 1720 حلقه عمیق و حدود 2641 حلقه نیمه عمیق است.

واقعیت این است که مسئله تأمین آب در استان کویری یزد، همواره از مهمترین و اساسی ترین موضوعات بوده و در طول تاریخ یکی از دغدغه های فکری و دل مشغولی های عمده مردم این سامان را تشکیل می داده است.

آنچه که از دیر باز مردم را در عمق تیره خاک و در طول فرسنگها به کند و کاوی عمیق، پر مخاطره و طاقت فرسا وا می داشته و شریان های حیاتی آب را از کوهساران تا دشت ها و کانون های تولید و فعالیت جاری می ساخته، خود از ایثار عاشقانه ای حکایت می کند که رمز و راز حیات و جاودانگی در این کویر تفتیده را تفسیری جاودانه بخشیده است.

در هر زمان و متناسب با هر شرایطی مردم این سامان کوشیده اند از آب، این مایه حیات، به بهترین وجه استفاده نموده و هر قطره اش را چون دری گرانبها ارج نهند.

امروز نیز با روی آوری به سمت صنایع کم آب خواه ، صنایع دستی ، تلاش برای تغییر روند کشاورزی سنتی و حرکت به سمت کشاورزی کم آب خواه و گلخانه ای و قطره ای و مدیریت مصرف در مقاطع مختلف بر ماندگاری جمعیت و احترام به آیندگان بیفزایند.

گفته می شود بی آبی، بلایی است که می تواند خطرناک تر و خانمان سوزتر از هر جنگی باشد عاقبتی که معمولا همه ترجیح می دهند درباره اش حرفی نزنند بنابر این باید فکری جدی برای این معضل کرد و برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت اساسی تدوین کرد.

اولین برنامه کوتاه مدت مدیریت مصرف است به گونه ای که به گفته کارشناسان با رعایت الگوی مصرف و حتی با 10 درصد صرفه جویی می‏ توان چهار تا پنج سال بحران بی‏ آبی را پشت سر گذاشت.

یکی از دلایل کمبود آب، برداشت های بی‎رویه و هدررفتن آب در بخش کشاورزی و مصارف صنعتی و خانگی است بنابر این باید دومین برنامه را در این حوزه تدوین کرد .

حرکت به سمت صنایع کم آب خواه و کشاورزی مدرن و در واقع مدیریت مصرف آب در این بخش که اگر اجرا شود در مدت 10 سال، 289 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی می شود.

برنامه سوم تدوین برنامه ای جامع برای طرح های انتقال آب به استان یزد از سرشاخه های کارون و یا دیگر منابع آبی کشور است.

نخستین بار در بودجه سال 1367 به منظور انجام مطالعات فاز یک طرح بزرگ انتقال آب ازسرشاخه های کارون به این استان بودجه ای اختصاص یافت و تا امروز نیز هر سال مباحث مختلفی درباره انتقال مایه ماندگاری مردم در دل کویر مطرح شده است.

با این اوصاف آیا مسوولان و مردم توانسته اند به آنچه که مدنظر مقام معظم رهبری در سفر به یزد بوده برآورده کنند.

مقام معظم رهبری با دید وسیع و اشرافیت خود به درستی، آب را مسئله مهم استان دانسته اند بنابر این بهتر است اگر مردم در صرفه جویی و یا مسوولان در ضرورت برنامه ریزی برای مدیریت مصرف آب در حوزه های کشاورزی و صنعتی آنچنان که باید جدی نیستند لااقل برای عملی شدن فرمایش معظم له از همه فرصت ها و پتانسیل ها در حل بحران استفاده کنند.

اما امروز باید ببینیم از سال 86 که ایشان به استان یزد سفر کرده اند تاکنون که حدود هشت سال گذشته در این استان برای حفظ این درِّ گرانبهای طبیعت که نیاکان ما به یادگار گذاشته اند چه کرده ایم.